اسلم بن عمرو ترکی
اسلم بن عمرو ترکی، از موالی امام حسین (ع) و از کاتبان آن حضرت بود. او از مدینه تا مکه و سپس کربلا همراه کاروان امام حسین (ع) بود.
.jpg) | |
| اطلاعات اصحاب امام حسین (ع) | |
|---|---|
| نام کامل | اسلم بن عمرو ترکی |
| نقش های برجسته | روز عاشورا و پس از اذن جهاد از امام حسین (ع) به طرف میدان شتافت و بر دشمن حمله برد و بعد از نبردی شدید به شهادت رسید. |
زندگینامه
مامقانی درباره اسلم نوشته‌است که امام حسین (ع) او را پس از شهادت برادرش امام حسن (ع) خریداری کرد و به فرزندش امام سجاد (ع) بخشید.[۱] برخی مقاتل وی را همان واضح رومی نامیده‌اند. برخی آنان را دو نفر می‌دانند.
پدر اسلم ترک بود. در تاریخ الطبری[۲] او با نام سلیمان ذکر شده‌است.[۳] همچنین بنا به نقل سید محسن امین نام او سلیمان بوده‌است.[۴] اما شیخ طوسی در کتاب رجال خویش گفته که سلیم، غلام امام حسین (ع) در کربلا همراه او شهید شد.[۵] نام کسی که در کربلا شهید شد، ترجیحا اسلم است نه سلیمان یا سلیم. [۶]
نقش در واقعه کربلا
سید محسن امین در جایی دیگر از کتاب خویش از او نام برده و گفته است غلامی ترک که از آن حسین (ع) بود، خارج شد و نامش اسلم بود. [۷] مجلسی بدون اینکه نامی از اسلم آورد، می‌نویسد که پس از دو برادر غفاری، غلام ترکی به میدان رفت و او یکی از قاریان قرآن بود. [۸] در منابع و مصادر تاریخی و رجالی، اسلم که بر خواندن قرآن مسلط بود، با عبارات قاری قرآن، آشنا به ادب عرب و نیز نویسنده وصف شده است. [۹] روز عاشورا و پس از اذن جهاد از امام حسین (ع) به طرف میدان شتافت و در حالی‌که رجز می‌خواند بر دشمن حمله برد: [۱۰]
رجزخوانی
اَلبَحْرُ مِن‌ْ طَعْنی وَ ضَرْبی یصْطَلی | ||
اِذا حُسامی فی یمینی ینْجَلی | ||
وَالجَوُّ مِن‌ْ سَهْمی وَ نَبْلی یمْتَلی | ||
ینشَق‌ُّ قَلب‌ُ الحاسِدِ المُبَجَّل‌ِ |
دریا از ضربت نیزه و شمشیرم می‌جوشد و آسمان (فضا) از تیرهایم پر می‌شود.
آن‌گاه که تیغ در کفم آشکار شود، فروغ آن قلب آزمندان و رشک‌ورزان را خواهد شکافت.
شهادت
او بعد از نبردی شدید به شهادت رسید. تعداد کشته شدگان سپاه عمر سعد به دست وی را 70 نفر و به نقلی 500 نفر گزارش کرده‌اند. در آخرین لحظات زندگی، امام حسین (ع) خود را بر بالین او رساند و لختی گریست. سر اسلم را بر روی زانوی خود قرار داد و با دست خون‌ها را از صورت و جلوی چشمانش پاک می‌کرد. ”وَ وَضَع‌َ خَدَّه‌ُ عَلی خَدِّه“. امام حسین (ع) همان‌گونه صورت بر صورت غلامش گذاشت که در هنگام شهادت فرزندش علی‌اکبر صورت به صورت او گذاشت. غلام چشمانش را گشود. از مشاهده چهره امام حسین (ع) لبخند زد و گفت «کیست مثل من که فرزند رسول خدا صورت به صورت او نهاده است. سپس به شهادت رسید.» [۱۱] در زیارت نامه‌ها نام وی ذکر نشده است. [۱۲]
| یکجا رخ غلام و پسر بوسه داد و گفت: | در دین ما سیه نکند فرق با سفید جون |
منبع
پی نوشت
- ↑ تنقیح المقال فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبله، نجف: المطبعه الحیریه، ۱۳۵۲ ﻫ ق.، ج۱، ص۱۲۵.
- ↑ تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲ – ۱۳۸۷ ﻫ ق / ۱۹۶۲ – ۱۹۶۷ م.
- ↑ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲ – ۱۳۸۷ ﻫ ق / ۱۹۶۲ – ۱۹۶۷ م.، ج۵، ص۴۶۹.
- ↑ اعیان الشیعه، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: ۱۴۰۳ ﻫ ق.، ج۴، ص۱۲۶.
- ↑ رجال طوسی، ص۷۴.
- ↑ نصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل،۱۳۸۷ ش.،، ص۸۳.
- ↑ مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. ، ج۴، ص۱۰۴؛ اعیان الشیعه، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: ۱۴۰۳ ﻫ ق.، ج۴، ص۱۲۶.
- ↑ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، ۱۳۶۲ ش.، ج۴۵، ص۳۰.
- ↑ نصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش.،، ص۸۴.
- ↑ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، ۱۳۸۷ ﻫ ق. ، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، ۱۳۶۷ ﻫ ق. ، ج۲، ص۲۴.
- ↑ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، ۱۳۶۲ ش.، ج۴۵، ص۳۰؛ عوالم العلوم الامام الحسین (ع)، بحرانی، شیخ عبدالله، قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، ۱۴۰۷ ه ق.، بحرانی، شیخ عبدالله، قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، ۱۴۰۷ ه ق.، ص۲۷۳.
- ↑ برای تفصیل بیشتر ر.ک : تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲ – ۱۳۸۷ ﻫ ق / ۱۹۶۲ – ۱۹۶۷ م.، ج۵، ص۴۶۹؛ اعیان الشیعه، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: ۱۴۰۳ ﻫ ق.، ج۱، ص۶۱۲، ج۴، ص۱۲۶؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج۲، ص۴۵۸؛رجال طوسی، شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، به کوشش محمد صادق آل بحر العلوم، نجف: ۱۳۸۱ ﻫ ق.، ص۷۴؛۵. ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش.، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش.،، ص۱۴۴-۱۴۵؛ مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. ، ج۴، ص۱۰۴؛ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، ۱۳۶۲ ش.، ج۴۵، ص۳۰؛ منتهی الآمال، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، ۱۳۸۱ ش. ، ج۱، ص۲۶۸؛ نصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش.،، ص۸۳-۸۴؛ ذخیرة الدارین، حائری شیرازی، سید عبدالحمید، نجف: مطبعه المرتضویه ، ۱۳۴۵ ﻫ ق.، ص۲۶۶؛ وسیله الدارین فی انصار الحسین، موسوی زنجانی، بیروت: مؤسسه اعلمی، ۱۴۰۲ ﻫ ق. ، ص۴۲۸؛ فرسان الهیجاء، محلاتی، ذبیح الله، مرکز نشر کتاب، ۱۳۹۰ ه ق.، ج۲، ص۱۳۴-۱۳۵؛ تنقیح المقال فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبدالله، نجف: المطبعه الحیریه، ۱۳۵۲ ﻫ ق. فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبدالله، نجف: المطبعه الحیریه، ۱۳۵۲ ﻫ ق.، ج۱، ص۱۲۵؛ الحدائق الوردیه، محلی شهید، حمیدالدین احمد بن محمد علی، دمشق: دار اسامه.، ص۱۰۴؛ ناسخ التواریخ (دوره امام سجاد(ع))، سپهر، لسان الملک میرزامحمدتقی، تهران: کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۹۸ ﻫ ق. ، ج۲، ص۳۰۶؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، ۱۳۶۷ ﻫ ق. ، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، ۱۳۶۷ﻫ ق. ، ج۲، ص۲۸،۱۳؛ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، ۱۳۶۲ ش.، ج۴۵، ص۳۰؛ عوالم العلوم الامام الحسین (ع)، بحرانی، شیخ عبدالله، قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، ۱۴۰۷ ه ق.، بحرانی، شیخ عبدالله، قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، ۱۴۰۷ ه ق.، ص۲۷۳.