المنتخب فی جمع المراثی و الخطب

المنتخب فی جمع المراثی و الخطب کتابی است درباره‌ی واقعه‌ کربلا که توسط فخرالدین طریحی نجفی نوشته شده است.

المنتخب فی جمع المراثی و الخطب
نویسنده	فخرالدین طریحی نجفی
ناشر	منشورات شریف رضی
محل نشر	قم
تاریخ نشر	1413 ق
تعداد صفحات	496 ص

نویسنده

نویسندهٔ کتاب فخرالدین طریحی نجفی از عالمان نامدار شیعه است و آثار متعددی دارد که از میان آنها مجمع البحرین از همه مشهورتر است. وی سه کتاب کبیر و وسیط و صغیر با عنوان المنتخب داشته است، اما دانسته نیست کتاب حاضر کدامیک از آن‌هاست. همچنین تاریخ تألیف این کتاب معلوم نیست، ولی چون نویسنده در سال 1085 یا 1087 درگذشته، بنابراین تاریخ تألیفش پیش از سال‌های مزبور و نیز پیش از تألیف بحارالانوار است که در آن از المنتخب نقل شده.

درباره‌ کتاب

المنتخب، که بدان المجالس الطریحیة و المجالس الفخریه نیز می‌گویند، شامل مجموعه‌ای از احادیث و مراثی دربارهٔ امام حسین (ع) و ائمهٔ طاهرین (ع) است. این کتاب به امام حسین اختصاص ندارد، ولی محورش آن حضرت است و در جای جای آن به امام حسین پرداخته شده. مطالب کتاب به دو جزء تقسیم شده و هر جزء شامل ده مجلس و هر مجلس شامل چند باب است. در هر باب، و نیز در هر مجلس، نه از یک موضوع، بلکه از موضوعات متعددی، آن هم بی‌ارتباط با یکدیگر، سخن رفته است.

المنتخب جُنگی است شامل حدیث و شعر دربارهٔ امام حسین. مطالب هر باب، و نیز هر مجلس، غالباً با خطاب به مؤمنان آغاز می‌شود و به آن‌ها توصیه می‌شود که گریه و ندبه کنند و ماتم پیشه سازند و در عزاداری بکوشند. در سراسر کتاب عباراتی چون «اجروا ماء العیون» و «اجروا الدّماء من العیون» و «اسکبوا العبرات» ملاحظه می‌شود. آنگاه احادیث و اشعاری در فضایل و مصائب نقل می‌شود. اغلب احادیث، مرسل و برخی از آنها ضعیف است.

از محتوای کتاب چنین برمی‌آید که نویسنده، آن را به هدف گریاندن مؤمنان و تشویق به عزاداری و برای خواندن در مجلس عزا نوشته است. در واقع المنتخب، روضه‌نویسی از مقتل امام حسین است و کمتر کتابی بدین سبک و سیاق، و بدین اندازه غیر منظم، وجود دارد. عالمان باریک‌بین برآنند که در المنتخب مسامحات فراوانی یافت می‌شود و مطالب ویژهٔ آن اعتباری ندارد. میرزا محمّد ارباب قمی در کتاب اربعین حسینیه (ص 243)، می‌گوید: حدیث کساء متواتر است، «اما حدیث کسای معروف در زمان ما در کتب معتبره نقل نشده و از خصائص منتخب شیخ طریحی است و خالی از اخلال در متن نباشد و....» همچنین نوری در لؤلؤ و مرجان (ص 183-184)، می‌گوید: «قصهٔ زعفر جنی و عروسی قاسم... هر دو در روضهٔ کاشفی موجود [است] و دوم در منتخب شیخ طریحی که مشتمل است بر موهون؛ مثل دفن کردن دشمنان جناب عبدالعظیم حسنی را زنده در ری».

آقا بزرگ تهرانی در الذّریعة (ج 22، ص 420)، ضمن معرفی نسخه‌های المنتخب، به اختلاف مطالب آن‌ها اشاره کرده است. چنین می‌نماید که در این کتاب تصرفاتی شده است.

جستارهای وابسته

• کتاب شناسی المنتخب فی جمع المراثی و الخطب در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

منابع

• کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 68-69.