خارجى

خارجی عنوانى که از سوى یزید و ابن زیاد به امام حسین(ع) داده شد.

معنا و مفهوم

اصل معناى خارجی، شورشى و یاغى است و به معنای اتباع کشورهاى بیگانه استفاده نشده است.

تاریخچه

اصطلاح خارجی به زمان امیرالمؤمنین(ع) بر مى‌گردد. به نوشتۀ یکى از محقّقان، خروج، صرفا ترک مکّه از سوى امام حسین(ع) به سوى کوفه نبود، بلکه از زمانى که در جنگ صفّین، عدّه‌اى بعنوان سرپیچى و تمرّد از فرمان على(ع) شورش کردند(و بعدا خوارج نام گرفتند) بوى خاصّى پیدا کرد و این عنوان، بویژه در عراق مفهومى ناپسند یافت. سلطۀ ابن زیاد هم از آغاز،نهضت حسینى را بعنوان«خروج»قلمداد کرد. البته خروج و سر بر تافتن از حکومت و شورش کردن،اگر بر ضدّ حکومت مشروع اسلامى باشد،شورشگران بعنوان«فئۀ باغیه»مهدور الدّم هستند و مبارزه با آنان بعنوان جنگ با متجاوزین داخلى لازم است.ولى اگر این عصیان،بر ضد ستم و طغیان باشد،یک وظیفه است و شورشگران،مجاهدانى ارزشمندند.

خروج اصلاح طلبانه سیدالشهدا(ع)

امام حسین(ع) نیز دربارۀ امتناع از بیعت با یزید و بیرون آمدن از مدینه و عزیمت به مکّه،از واژه خروج استفاده کرده است(انّى لم اخرج اشرا و لا بطرا...انّما خرجت لطلب الإصلاح)و خروج خود را بعنوان اصلاح طلبى در امّت پیامبر معرّفى کرده است.

یزید،براى مشروعیّت بخشیدن به کار خویش در کشتن حسین(ع) این عنوان را مستمسک قرار مى‌داد و خود را سرکوب کنندۀ یک شورش بر ضدّ خلیفۀ اسلامى مى‌پنداشت.سخنان امام حسین و اهل بیت او نیز در طول نهضت،پس از عاشورا،همه بیان این بود که قیام،بخاطر دین و مبارزه با ستم و بدعت است و خود را دودمان پیامبر معرفى مى‌کردند تا پرده‌هاى غفلت را کنار زنند.

منبع

• جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۱۵۷-۱۵۸.