فرات
فرات نام نهرى در سرزمین کربلا است که حادثۀ عاشورا نزدیک آن اتفاق افتاد و امام حسین(ع) و یارانش لب تشنه در کنار آب، شهید شدند.
موقعیت جغرافیایى
فرات شطى است در مغرب کشور عراق و متشکل است از دو شعبه «قره سو» و «مراد چاى» که سرچشمۀ آنها نزدیک رود «ارس» در ارمنستان ترکیّه است.موقعى که دو شعبۀ قره‌سو و مراد چاى به هم مى‌رسند،فرات به دجله نزدیک مى‌شود،ولى مجدّدا دجله متوجّه جنوب شرقى شده و فرات به سمت مغرب مایل مى‌شود و سپس در نزدیکى خلیج فارس به رود دجله مى‌پیوندد و از آن پس مجموع این دو رود به نام«شطّ العرب»خوانده مى‌شود و به خلیج فارس مى‌ریزد.سرزمینى را که بین دو رود دجله و فرات واقع است«الجزیره»مى‌گویند.طول رودخانۀ فرات تقریبا ۲۹۰۰ کیلومتر است.جریان فرات در جلگۀ بین النهرین بسیار ملایم است و داراى بسترى عریض مى‌باشد.یگانه عامل حاصلخیزى خاک عراق و جلب جمعیّت در جلگۀ خشک و گرم بین النهرین،دو رود فرات و دجله مى‌باشد.بابل،پایتخت قدیم کشور بابل در ساحل فرات بنا شده بود.» [۱]
فضیلت و برکات
فرات، نهر مقدّس و با فضیلتى است که طبق روایات، دو ناودان از بهشت بر آن مى‌ریزد و نهرى پربرکت است و کودکى که کامش را با آب فرات بردارند، دوستدار اهل بیت(ع) مى‌شود.[۲] در حدیث است که فرات، مهریّۀ زهراست.[۳] مستحب است براى زیارت امام حسین از آب فرات غسل زیارت کنند که موجب آمرزش گناهان است. [۴] نوشیدن از آب فرات نیز مطلوب است.
امام صادق(ع) به سلیمان بن هارون فرمود: «ما اظنّ احدا یحنّک بماء الفرات الاّ احبّنا اهل البیت». [۵] و نیز فرمود:«من شرب من ماء الفرات و حنّک به فانّه یحبّنا اهل البیت»، [۶] هر کس از آب فرات بنوشد و کام را با آن بردارد،او دوستدار ما خاندان خواهد بود.در حدیث،از فرات بعنوان نهر مؤمن و نیز نهر بهشتى یاد شده است:«نهران مؤمنان و نهران کافران،فالمؤمنان الفرات و نیل مصر...» [۷] «اربعة انهار من الجنّة:الفرات...». [۸]
نهضت عاشورا
«فرات»یادآور عظیمترین حماسۀ خونین و ماندگارترین صحنۀ وفا و صبر است. شیر مردان عاشورایى در کربلا،در محرّم سال ۶۱ هجرى توسّط نیروهاى ابن زیاد در محاصره قرار گرفتند و آب به روى اردوگاه امام حسین(ع) و اطفال و خیمه‌ها بسته شد.
سپاه دشمن مى‌خواست با قرار دادن حسین(ع) در مضیقۀ بى‌آبى، او را به تسلیم وادارد ، امّا آن حضرت مرگ شرافتمندانه و تشنه‌کامانه را برگزید. عباس(ع) که براى آب آوردن از فرات، براى کودکان تشنه رفته بود. در کنار همین نهر علقمه دستانش قطع شد و به شهادت رسید. «آب فرات» همچون «خاک کربلا»، هر دو آموزگار شجاعت و الهام‌بخش شهادتند. از این رو برداشتن کام نوزاد با آب فرات یا تربت حسینى، چشاندن طعم شجاعت و انتقال فرهنگ شهادت در دل و جان شیعه است.