اسدی طوسی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
T.ramezani (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «ابو نصر علی بن احمد طوسی، شاعر و حماسه سرای ایرانی قرن پنجم ه ق. است. ولادت او...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
ابو نصر علی بن احمد | '''اسدی طوسی'''، شاعر و حماسه سرای ایرانی قرن پنجم هجری قمری است. | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | |||
| نام = اسدی طوسی | |||
| تصویر = اسدی طوسی.jpg | |||
| توضیح تصویر = | |||
| نام اصلی = ابو نصر علی بن احمد طوسی | |||
| زمینه فعالیت = | |||
| ملیت =ایرانی | |||
| تاریخ تولد = اوایل قرن پنجم | |||
| محل تولد = طوس | |||
| والدین = | |||
| تاریخ مرگ =۴۶۵ ه. ش | |||
| محل مرگ = | |||
| علت مرگ = | |||
| محل زندگی = | |||
| مختصات محل زندگی = | |||
| مدفن = | |||
|مذهب = | |||
|در زمان حکومت = | |||
|اتفاقات مهم = | |||
| نام دیگر = | |||
|لقب = | |||
|بنیانگذار = | |||
| پیشه = | |||
| سال‌های نویسندگی = | |||
|سبک نوشتاری = | |||
|کتاب‌ها = گرشاسب نامه، مناظرات و فرهنگ لغات یا لغت فرس | |||
|مقاله‌ها = | |||
|نمایشنامه‌ها = | |||
|فیلم‌نامه‌ها = | |||
|دیوان اشعار = | |||
|تخلص =اسدی | |||
|فیلم ساخته بر اساس اثر= | |||
| همسر = | |||
| شریک زندگی = | |||
| فرزندان = | |||
|تحصیلات = | |||
|دانشگاه = | |||
|حوزه = | |||
|شاگرد = | |||
|استاد = | |||
|علت شهرت = | |||
| تأثیرگذاشته بر = | |||
| تأثیرپذیرفته از = | |||
| وب‌گاه = | |||
|گفتاورد = | |||
|امضا = | |||
}} | |||
==زندگینامه== | |||
ابونصر علی بن احمد طوسی معروف به اسدی طوسی در اواخر قرن چهارم یا اوایل قرن پنجم در طوس به دنیا آمد. «اسدی» لقب و تخلّص شعری شاعر می‌باشد. دوره‌ی بلوغ او در شاعری مصادف با انقلاب خراسان و غلبه‌ی سلجوقیان بر آن دیار و برافتادن حکومت غزنویان از آن ناحیه بود. ناگزیر وی خراسان را ترک و به مغرب ایران روی نهاد و در آذربایجان اقامت گزید. در آنجا با «امیر ابودلف» پادشاه نخجوان و «شجاع‌الدّوله ابوشجاع منوچهر بن شاوور» از پادشاهان شدادی ارتباط یافت. اسدی از شاعران قوی طبع، باریک‌اندیش و ژرف‌بین ایران است. زیرا پس از اینکه فردوسی داستان‌سرایی را به آخرین درجه کمال رسانید، اسدی به داستان‌سرایی و نظم داستانی که از بسیاری جهات به شاهنامه نزدیک است، گرایش پیدا کرد. اما او به مدد وسعت فکر و طبع ورزیده، دری تازه به روی سخن‌سرایان گشود و طرزی نوین را بنیان نهاد به طوری که می‌توان او را در صف شاعران بزرگ و استادان بلند مرتبه قرار داد. | |||
اسدی از علمای لغت بود و در این فن تبحّر داشت. بسیاری از | اسدی از علمای لغت بود و در این فن تبحّر داشت. بسیاری از دیوانهای گذشتگان را خوانده و نوادر لغات را به دست آورده و گاهی همانها را در اشعار خود به کار برده است و بدین سبب کتاب «گرشاسب نامه» وی در بردارنده تعداد کثیری از لغات فارسی است که بالفعل مهجور مانده اند. اسدی از علوم عربیّت و نظم و نثر عربی اطلاع کامل داشت. هم چنین در ریاضی به خصوص فلسفه الهی دستی داشته و غالب اشعارش را تحت تأثیر این معلومات سروده است. | ||
وفات اسدی به نقل هدایت به سال ۴۶۵ ه.ق اتفاق افتاده است. <ref>مجمع الفصحاء؛ ج 1، ص ۱۰۷. مجالس المؤمنین؛ ج ۲، ص ۶۰۹ و۶۱۰. سخن و سخنوران؛ ج ۲، ص ۷۳-۹۷. لغت نامه دهخدا.</ref> | |||
==آثار== | |||
آثار او عبارتند از: | |||
1- «گرشاسب نامه» که به سال ۴۵۸ ه. ق به نظم در آورده است. | |||
2- «مناظرات» که شامل قصایدی در مناظره بین دو چیز یا دو کس مانند شب و روز، مغ و مسلمان، آسمان و زمین و نیزه و کمان. مناظرات او به غایت نیکو است و ظاهرا در اشعار بعد از اسلام سابقه نداشته است. | |||
3- «فرهنگ لغات» یا «لغت فرس» این کتاب به جهت دقت حدود و صحت تفسیر، بهترین کتاب لغت و نیز قدیمی‌ترین فرهنگ موجود زبان فارسی است. | |||
==اشعار== | |||
===نعت رسول اللّه(ص) و اهل بیت او(ع)=== | |||
{{شعر}} | |||
ثنا باد بر جان پیغمبرش | {{ب| ثنا باد بر جان پیغمبرش|محمّد فرستاده‌ی رهبرش }} | ||
که بد بر درِ دین ایزد کلید | {{ب| که بد بر درِ دین ایزد کلید|جهان یکسر از بهر او شد پدید }} | ||
بدو داد دادار پیغام خویش | {{ب| بدو داد دادار پیغام خویش|بپیوست با نام او نام خویش }} | ||
ز پیغمبران او پسین بد درست | {{ب| ز پیغمبران او پسین بد درست|و لیکن شود زنده زایشان نخست }} | ||
یکی تن بدو خلق چندین هزار | {{ب| یکی تن بدو خلق چندین هزار|برون آمد و کرد دین شکار }} | ||
ببرد از همه گوی پیغمبری | {{ب| ببرد از همه گوی پیغمبری|که با او کسی را نبد همسری }} | ||
خبر زان چه بگذشت ازو در جهان | {{ب| خبر زان چه بگذشت ازو در جهان|کجا راست آید به صد داستان }} | ||
به یک چشم زد از دل سنگ سخت | {{ب| به یک چشم زد از دل سنگ سخت|به معجز برآورد نوبر درخت }} | ||
دل دنیی از دیو بی بیم کرد | {{ب| دل دنیی از دیو بی بیم کرد|مه آسمان را بدو نیم کرد }} | ||
ز هامون به چرخ برین شد سوار | {{ب| ز هامون به چرخ برین شد سوار|سخن گفت بر عرش با کردگار }} | ||
گه رستخیز آب کوثر و راست | {{ب| گه رستخیز آب کوثر و راست|لوا و شفاعت سراسر و راست }} | ||
بر اندامش ایزد یکایک فزود | {{ب| بر اندامش ایزد یکایک فزود|هنرهاش را بر هنر بر فزود }} | ||
ورا بود رفتن به یک دم ز جای | {{ب| ورا بود رفتن به یک دم ز جای|به درگاه سلطان هر دو سرای }} | ||
ببرد از فرشته جدا پایگاه | {{ب| ببرد از فرشته جدا پایگاه|بر قاب قوسین یزدانش راه }} | ||
سرافیل هم رازش و هم نشست | {{ب| سرافیل هم رازش و هم نشست|براق اسب و جبریل فرمان برست }} | ||
همی دونش بر عرش آمد قیام | {{ب| همی دونش بر عرش آمد قیام|شده معجز او را ز ایزد پیام }} | ||
به چندین بزرگی جهان دار راست | {{ب| به چندین بزرگی جهان دار راست|بدو داد پاک آن چنان کو بخواست }} | ||
نمود آنچه بایست هر خوب و زشت | {{ب| نمود آنچه بایست هر خوب و زشت|ره دوزخ و راه خرّم بهشت }} | ||
چنان کرد دین را به شمشیر تیز | {{ب| چنان کرد دین را به شمشیر تیز|که باشد همی تا گهِ رستخیز }} | ||
ز یزدان و از ما هزاران درود | {{ب| ز یزدان و از ما هزاران درود|مر او را و یارانش را برفزود }} | ||
کدامست یارش شناسی به نام | {{ب| کدامست یارش شناسی به نام|گزیده بهر کس ز دانش تمام }} | ||
به تیغش شده داد و دین آشکار | {{ب| به تیغش شده داد و دین آشکار|که خوانند ورا شیر پروردگار }} | ||
علی و بتول و حسین و حسن | {{ب| علی و بتول و [[حسین]] و حسن|همی نگذرانیم از ایشان سخن }} | ||
{{ب| نداریم با دیگران هیچ کار|به مهر علی بگذران روزگار <ref>مجالس المؤمنین؛ ج ۲، ص ۶۱۲.</ref> }} | |||
{{پایان شعر}} | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج ۲، ص: ۷۳۱-۷۳۲.] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||
| خط ۷۴: | خط ۱۲۷: | ||
[[رده:شاعران فارسی زبان]] | [[رده:شاعران فارسی زبان]] | ||
[[رده:شاعران متقدم]] | [[رده:شاعران متقدم]] | ||
<references />{{شاعران}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۹ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۲۲
اسدی طوسی، شاعر و حماسه سرای ایرانی قرن پنجم هجری قمری است.
| اسدی طوسی | |
|---|---|
 | |
| نام اصلی | ابو نصر علی بن احمد طوسی |
| زادروز | اوایل قرن پنجم طوس |
| مرگ | ۴۶۵ ه. ش |
| ملیت | ایرانی |
| کتاب‌ها | گرشاسب نامه، مناظرات و فرهنگ لغات یا لغت فرس |
| تخلص | اسدی |
زندگینامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ابونصر علی بن احمد طوسی معروف به اسدی طوسی در اواخر قرن چهارم یا اوایل قرن پنجم در طوس به دنیا آمد. «اسدی» لقب و تخلّص شعری شاعر می‌باشد. دوره‌ی بلوغ او در شاعری مصادف با انقلاب خراسان و غلبه‌ی سلجوقیان بر آن دیار و برافتادن حکومت غزنویان از آن ناحیه بود. ناگزیر وی خراسان را ترک و به مغرب ایران روی نهاد و در آذربایجان اقامت گزید. در آنجا با «امیر ابودلف» پادشاه نخجوان و «شجاع‌الدّوله ابوشجاع منوچهر بن شاوور» از پادشاهان شدادی ارتباط یافت. اسدی از شاعران قوی طبع، باریک‌اندیش و ژرف‌بین ایران است. زیرا پس از اینکه فردوسی داستان‌سرایی را به آخرین درجه کمال رسانید، اسدی به داستان‌سرایی و نظم داستانی که از بسیاری جهات به شاهنامه نزدیک است، گرایش پیدا کرد. اما او به مدد وسعت فکر و طبع ورزیده، دری تازه به روی سخن‌سرایان گشود و طرزی نوین را بنیان نهاد به طوری که می‌توان او را در صف شاعران بزرگ و استادان بلند مرتبه قرار داد.
اسدی از علمای لغت بود و در این فن تبحّر داشت. بسیاری از دیوانهای گذشتگان را خوانده و نوادر لغات را به دست آورده و گاهی همانها را در اشعار خود به کار برده است و بدین سبب کتاب «گرشاسب نامه» وی در بردارنده تعداد کثیری از لغات فارسی است که بالفعل مهجور مانده اند. اسدی از علوم عربیّت و نظم و نثر عربی اطلاع کامل داشت. هم چنین در ریاضی به خصوص فلسفه الهی دستی داشته و غالب اشعارش را تحت تأثیر این معلومات سروده است.
وفات اسدی به نقل هدایت به سال ۴۶۵ ه.ق اتفاق افتاده است. [۱]
آثار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
آثار او عبارتند از:
1- «گرشاسب نامه» که به سال ۴۵۸ ه. ق به نظم در آورده است.
2- «مناظرات» که شامل قصایدی در مناظره بین دو چیز یا دو کس مانند شب و روز، مغ و مسلمان، آسمان و زمین و نیزه و کمان. مناظرات او به غایت نیکو است و ظاهرا در اشعار بعد از اسلام سابقه نداشته است.
3- «فرهنگ لغات» یا «لغت فرس» این کتاب به جهت دقت حدود و صحت تفسیر، بهترین کتاب لغت و نیز قدیمی‌ترین فرهنگ موجود زبان فارسی است.
اشعار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نعت رسول اللّه(ص) و اهل بیت او(ع)[ویرایش | ویرایش مبدأ]
| ثنا باد بر جان پیغمبرش | محمّد فرستاده‌ی رهبرش | |
| که بد بر درِ دین ایزد کلید | جهان یکسر از بهر او شد پدید | |
| بدو داد دادار پیغام خویش | بپیوست با نام او نام خویش | |
| ز پیغمبران او پسین بد درست | و لیکن شود زنده زایشان نخست | |
| یکی تن بدو خلق چندین هزار | برون آمد و کرد دین شکار | |
| ببرد از همه گوی پیغمبری | که با او کسی را نبد همسری | |
| خبر زان چه بگذشت ازو در جهان | کجا راست آید به صد داستان | |
| به یک چشم زد از دل سنگ سخت | به معجز برآورد نوبر درخت | |
| دل دنیی از دیو بی بیم کرد | مه آسمان را بدو نیم کرد | |
| ز هامون به چرخ برین شد سوار | سخن گفت بر عرش با کردگار | |
| گه رستخیز آب کوثر و راست | لوا و شفاعت سراسر و راست | |
| بر اندامش ایزد یکایک فزود | هنرهاش را بر هنر بر فزود | |
| ورا بود رفتن به یک دم ز جای | به درگاه سلطان هر دو سرای | |
| ببرد از فرشته جدا پایگاه | بر قاب قوسین یزدانش راه | |
| سرافیل هم رازش و هم نشست | براق اسب و جبریل فرمان برست | |
| همی دونش بر عرش آمد قیام | شده معجز او را ز ایزد پیام | |
| به چندین بزرگی جهان دار راست | بدو داد پاک آن چنان کو بخواست | |
| نمود آنچه بایست هر خوب و زشت | ره دوزخ و راه خرّم بهشت | |
| چنان کرد دین را به شمشیر تیز | که باشد همی تا گهِ رستخیز | |
| ز یزدان و از ما هزاران درود | مر او را و یارانش را برفزود | |
| کدامست یارش شناسی به نام | گزیده بهر کس ز دانش تمام | |
| به تیغش شده داد و دین آشکار | که خوانند ورا شیر پروردگار | |
| علی و بتول و حسین و حسن | همی نگذرانیم از ایشان سخن | |
| نداریم با دیگران هیچ کار | به مهر علی بگذران روزگار [۲] |