بهرام بیضایی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(این عکس کار فخرالدینی نیست) |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه زندگینامه | {{جعبه زندگینامه | ||
| اندازه جعبه = | | اندازه جعبه = | ||
| خط ۵: | خط ۴: | ||
| عنوان 2 = | | عنوان 2 = | ||
| نام = بهرام بیضایی | | نام = بهرام بیضایی | ||
| تصویر = | | تصویر =bahram beyzaei.jpg | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| عنوان تصویر = پرتره بهرام | | عنوان تصویر = پرتره بهرام بیضایی | ||
| زادروز = 5 دی 1317 | | زادروز = 5 دی 1317 | ||
| زادگاه = تهران | | زادگاه = تهران | ||
| خط ۳۰: | خط ۲۹: | ||
| نقش‌های برجسته = | | نقش‌های برجسته = | ||
| سبک = | | سبک = | ||
| تأثیرگذاران = | | تأثیرگذاران = | ||
| تأثیرپذیرفتگان = | | تأثیرپذیرفتگان = | ||
| شهر خانگی = | | شهر خانگی = | ||
| دستمزد = | | دستمزد = | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۷: | ||
| مکتب = | | مکتب = | ||
| آثار = | | آثار = | ||
| همسر = | | همسر = | ||
| شریک زندگی = | | شریک زندگی = | ||
| فرزندان = | | فرزندان = | ||
| والدین = | | والدین = | ||
| خویشاوندان سرشناس = پرتو بیضایی آرانی، امین‌الله رشیدی | | خویشاوندان سرشناس = پرتو بیضایی آرانی، امین‌الله رشیدی | ||
| گفتاورد = | | گفتاورد = | ||
| جوایز = | | جوایز = | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| اندازه امضا = | | اندازه امضا = | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۲: | ||
| پانویس = | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
'''بهرام بیضایی''' (زاده 5 دی 1317 در تهران) کارگردان سینما و تئاتر، نمایشنامهنویس، فیلمنامهنویس و پژوهشگر ایرانی است. بیضایی از جمله نمایشنامه‌نویسانی است که در آثارش از فرم‌ها و قالب‌های نمایش‌های کهن ایرانی مثل تعزیه، تخت حوضی، سایه‌بازی و نقالی الهام گرفته و آن‌ها را به شیوه‌ای خلاقانه و مدرن بازآفرینی کرده است. از آثار مشهور بیضایی درباره واقعه [[عاشورا]] فیلمنامه [[روز واقعه]] است که امکان ساختش توسط بیضایی فراهم نشد. | |||
==زندگینامه== | |||
بهرام بیضایی در سال 1317 در تهران به دنیا آمد. اصالت والدینش آرام و بیدگل است و پدرش ذکایی بیضایی آرانی، تعزیه‌خوان و عمو و پدر بزرگش دست اندر کار تعزیه و تنظیم متن برای تعزیه بوده‌اند. بهرام بیضایی نیز از هنر تعزیه بسیار متأثر است و مفاهیم و مضمون‌های مورد نظرش را با بهره‌گیری از قالب‌های تئاتر سنتی ایران بیان می‌کند. | |||
بیضایی دانشجوی رشته ادبیات فارسی در دانشگاه تهران بود اما تحصیل را ناتمام رها کرد و در سال 1338 به استخدام اداره کل ثبت اسناد و املاک دماوند درآمد و کارمندی کرد. درهمین مقطع پژوهش را در موضوع تعزیه آغاز کرد و سال 1341 پژوهش‌هایش را در ''مجله موسیقی'' منتشر کرد. همین سال به اداره هنرهای دراماتیک که بعدها اداره برنامه‌های تئاتر نامیدندش دعوت و منتقل شد. در سال 1389 به استادی بخش ایران‌شناسی دانشگاه استنفورد به آمریکا رفت. او در آمریکا نیز پرکار بوده و غیر از تدریس، به نوشتن و اجرای نمایش پرداخته است. بیضایی با نویسندگانی چون اکبر رادی و فیلم‌سازانی چون ناصر تقوایی و دیگرانی در دگرگونی نمایش و سینما در ایران نقش مهمی داشته است. بعضی از مورخان فیلم‌سازانی از نسل بیضایی و تقوایی و کیمیایی را سرآغاز فصل جدید سینمای ایران دانسته‌اند در تئاتر نیز اغلب او را مهم‌ترین نمایشنامهنویس تاریخ ادبیات فارسی نامیده‌اند. | |||
==بیضایی و تعزیه== | |||
آثار بیضایی با [[تعزیه]] پیوندی عمیق دارد و در شناساندن هنر تعزیه به هنرمندان ایران و احیای آن در زمانه معاصر نقش داشته است. بیضایی از تکنیک‌ها و شیوه تعزیه در آثارش بهره برده است. البته او به بیشتر هنرهای نمایشی ایران در مجموعه آثارش توجه داشته است اما هنر تعزیه در آثار او بازتاب بیشتری دارد. عده‌ای از منتقدان هنری همچون [[رضا آشفته]] معتقدند بیضایی به نوعی در تثبیت نمایش ملی ایران نقش آفرینی کرده است. | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
===کتاب=== | |||
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=860385&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author نمایش در ایران: با شصت تصویر و طرح و یک واژه نامه، بهرام بیضائی، تهران: کاویان (چاپخانه)، 1344.] | |||
===نمایشنامه=== | |||
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/536696 روز واقعه [فیلمنامه<nowiki>]</nowiki>، بهرام بیضایی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان، 1376.] | |||
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=667660&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author مجلس ضربت زدن [نمایشنامه<nowiki>]</nowiki>، بهرام بیضائی، روشنگران و مطالعات زنان، 1387.] | |||
===مقاله=== | |||
*«[متن تعزیه] بازار [[شام]]»، هنر و سینما، سال اول، شماره 1، 1340. | |||
*«بازیابی یک تعزیه»، بررسی کتاب، مرداد 1346، ص 23 - 28. | |||
*[http://ensani.ir/fa/article/182408/%D8%AA%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D9%87-%D8%B4%D9%85%D8%B1-%D9%88-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3. «تعزیه شمر و حضرت عباس (ع)»، آرش، دوره 1، شماره 5، آذر 1341.] | |||
==جستارهای وابسته== | |||
* | *[[روز واقعه]] | ||
* | *[[اکبر رادی]] | ||
*[[پایین، گذر سقاخانه (نمایش)|پایین گذر سقاخانه]] | |||
*[[رضا آشفته]] | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do وب سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران] | |||
*[http://ensani.ir/fa/article/author/11086 وب سایت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی] | |||
*[http://www.honaronline.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-3/124420-%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%B1-%D8%AA%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A8%DB%8C%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D9%87 وب سایت سایت متعلق به هنرآنلاین] | |||
*''مأخذ شناسی مناسک آیینی شیعه در ایران و جهان، پیمان اسحاقی'' | *''مأخذ شناسی مناسک آیینی شیعه در ایران و جهان، پیمان اسحاقی'' | ||
[[رده:پژوهشگران]] | [[رده:پژوهشگران]] | ||
[[رده:پژوهشگران ایرانی]] | |||
[[رده:پژوهشگران در گروه ادبیات]] | |||
[[رده:پژوهشگران در گروه ادبیات نمایشی]] | |||
[[رده:کارگردان]] | |||
[[رده:کارگردانان ایرانی]] | |||
[[رده:کارگردان در گروه نمایش]] | |||
[[رده:نویسندگان]] | |||
[[رده:نویسندگان ایرانی]] | |||
[[رده:نویسندگان در گروه ادبیات]] | |||
[[رده:نویسندگان در گروه ادبیات نمایشی]] | |||
[[رده:پژوهشگران در گروه تعزیه]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۱۴
| بهرام بیضایی | |
|---|---|
 پرتره بهرام بیضایی | |
| زادروز |
5 دی 1317 تهران |
| محل زندگی | تهران، اصفهان، استراسبورگ، پالو آلتو، کالیفرنیا |
| پیشه | کارگردان سینما و تئاتر و نمایش نامه‌نویس و فیلمنامهنویس |
| سال‌های فعالیت | 1340 - تاکنون |
| خویشاوندان | پرتو بیضایی آرانی، امین‌الله رشیدی |
| صفحه در وب‌گاه IMDb | |
| صفحه در وب‌گاه سوره | |
بهرام بیضایی (زاده 5 دی 1317 در تهران) کارگردان سینما و تئاتر، نمایشنامهنویس، فیلمنامهنویس و پژوهشگر ایرانی است. بیضایی از جمله نمایشنامه‌نویسانی است که در آثارش از فرم‌ها و قالب‌های نمایش‌های کهن ایرانی مثل تعزیه، تخت حوضی، سایه‌بازی و نقالی الهام گرفته و آن‌ها را به شیوه‌ای خلاقانه و مدرن بازآفرینی کرده است. از آثار مشهور بیضایی درباره واقعه عاشورا فیلمنامه روز واقعه است که امکان ساختش توسط بیضایی فراهم نشد.
زندگینامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بهرام بیضایی در سال 1317 در تهران به دنیا آمد. اصالت والدینش آرام و بیدگل است و پدرش ذکایی بیضایی آرانی، تعزیه‌خوان و عمو و پدر بزرگش دست اندر کار تعزیه و تنظیم متن برای تعزیه بوده‌اند. بهرام بیضایی نیز از هنر تعزیه بسیار متأثر است و مفاهیم و مضمون‌های مورد نظرش را با بهره‌گیری از قالب‌های تئاتر سنتی ایران بیان می‌کند.
بیضایی دانشجوی رشته ادبیات فارسی در دانشگاه تهران بود اما تحصیل را ناتمام رها کرد و در سال 1338 به استخدام اداره کل ثبت اسناد و املاک دماوند درآمد و کارمندی کرد. درهمین مقطع پژوهش را در موضوع تعزیه آغاز کرد و سال 1341 پژوهش‌هایش را در مجله موسیقی منتشر کرد. همین سال به اداره هنرهای دراماتیک که بعدها اداره برنامه‌های تئاتر نامیدندش دعوت و منتقل شد. در سال 1389 به استادی بخش ایران‌شناسی دانشگاه استنفورد به آمریکا رفت. او در آمریکا نیز پرکار بوده و غیر از تدریس، به نوشتن و اجرای نمایش پرداخته است. بیضایی با نویسندگانی چون اکبر رادی و فیلم‌سازانی چون ناصر تقوایی و دیگرانی در دگرگونی نمایش و سینما در ایران نقش مهمی داشته است. بعضی از مورخان فیلم‌سازانی از نسل بیضایی و تقوایی و کیمیایی را سرآغاز فصل جدید سینمای ایران دانسته‌اند در تئاتر نیز اغلب او را مهم‌ترین نمایشنامهنویس تاریخ ادبیات فارسی نامیده‌اند.
بیضایی و تعزیه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
آثار بیضایی با تعزیه پیوندی عمیق دارد و در شناساندن هنر تعزیه به هنرمندان ایران و احیای آن در زمانه معاصر نقش داشته است. بیضایی از تکنیک‌ها و شیوه تعزیه در آثارش بهره برده است. البته او به بیشتر هنرهای نمایشی ایران در مجموعه آثارش توجه داشته است اما هنر تعزیه در آثار او بازتاب بیشتری دارد. عده‌ای از منتقدان هنری همچون رضا آشفته معتقدند بیضایی به نوعی در تثبیت نمایش ملی ایران نقش آفرینی کرده است.
آثار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کتاب[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- نمایش در ایران: با شصت تصویر و طرح و یک واژه نامه، بهرام بیضائی، تهران: کاویان (چاپخانه)، 1344.
نمایشنامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- روز واقعه [فیلمنامه]، بهرام بیضایی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان، 1376.
- مجلس ضربت زدن [نمایشنامه]، بهرام بیضائی، روشنگران و مطالعات زنان، 1387.
مقاله[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «[متن تعزیه] بازار شام»، هنر و سینما، سال اول، شماره 1، 1340.
- «بازیابی یک تعزیه»، بررسی کتاب، مرداد 1346، ص 23 - 28.
- «تعزیه شمر و حضرت عباس (ع)»، آرش، دوره 1، شماره 5، آذر 1341.
جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- وب سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
- وب سایت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
- وب سایت سایت متعلق به هنرآنلاین
- مأخذ شناسی مناسک آیینی شیعه در ایران و جهان، پیمان اسحاقی