Automoderated users، ربات‌ها، دیوان‌سالاران، checkuser، مدیران نظرات، مدیران رابط کاربری، Moderators، پنهانگران، مدیران
۴٬۰۱۷
ویرایش
عمان سامانى: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «زندگینامه نامش میرزا نور اللّه تخلص شعرى‌اش«عمّان»زادگاهش سامان،و ملقب به...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
زندگینامه | ==زندگینامه== | ||
نامش میرزا نور اللّه تخلص شعرى‌اش«عمّان»زادگاهش سامان،و ملقب به«تاج الشعراء» از شعراى پرآوازه و عرفانى مشرب نیمه دوم سده چهاردهم و اوایل سده چهاردهم هجرى است. | نامش میرزا نور اللّه تخلص شعرى‌اش«عمّان»زادگاهش سامان،و ملقب به«تاج الشعراء» از شعراى پرآوازه و عرفانى مشرب نیمه دوم سده چهاردهم و اوایل سده چهاردهم هجرى است. | ||
در خاندان عمّان،چهره‌هاى ادبى فراوانى را مى‌شناسیم که هریک در زمانه خود در میان اهل شعر و فرهنگ مطرح بوده‌اند.ولى اشتهار هیچ کدام به عمّانى نمى‌رسد.پدرش مرحوم میرزا عبد اللّه متخلص به«ذرّه»مؤلّف جامع الانساب،جدش مرحوم میرزا عبد الوهاب متخلص به«قطره»،عمویش مرحوم میرزا لطف اللّه متخلص به«دریا»و فرزندش محیط سامانى | در خاندان عمّان،چهره‌هاى ادبى فراوانى را مى‌شناسیم که هریک در زمانه خود در میان اهل شعر و فرهنگ مطرح بوده‌اند.ولى اشتهار هیچ کدام به عمّانى نمى‌رسد.پدرش مرحوم میرزا عبد اللّه متخلص به«ذرّه»مؤلّف جامع الانساب،جدش مرحوم میرزا عبد الوهاب متخلص به«قطره»،عمویش مرحوم میرزا لطف اللّه متخلص به«دریا»و فرزندش محیط سامانى <ref>1290-1355.</ref>از چهره‌هاى سرشناس و معروف آن سامان‌اند. | ||
سامان،زادگاه عمان،سابقا جزیى از استان اصفهان به شمار مى‌رفته ولى امروزه مرکز بخش لار | سامان،زادگاه عمان،سابقا جزیى از استان اصفهان به شمار مى‌رفته ولى امروزه مرکز بخش لار <ref>رار.</ref>استان چهارمحال و بختیارى است.این استان همان گونه که از اسمش پیدا است داراى چهار محال مى‌باشد:لار،کیار،گندمان و میزدج. | ||
اهالى لار بدون آن‌که لهجه خاص آذرى داشته باشند به دو زبان ترکى و فارسى صحبت مى‌کنند و شعراى این خطه نیز اغلب ذو اللسانین‌اند. | اهالى لار بدون آن‌که لهجه خاص آذرى داشته باشند به دو زبان ترکى و فارسى صحبت مى‌کنند و شعراى این خطه نیز اغلب ذو اللسانین‌اند. | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
عمان سامانى از اعضاى اصلى انجمن ابو الفقراى اصفهان به شمار مى‌رفته که همه هفته در روزهاى جمعه به ریاست ملا محمد باقر فرزند محمد تقى کزى اصفهانى معروف به «ابو الفقراء»تشکیل مى‌شده و تا سنه 1286 ه.ق-که در تاریخ فوت ابو الفقراء است-به حیات ادبى خود زیر نظر این مرد ادیب و عارف ادامه داده است.قصیده انجمنیّه عمان سامانى که حاوى 58 بیت است 34 بیت آن در معرفى و تعریف این انجمن و شعراى عضو آن سروده شده و نمایانگر اهمیتى است که در آن مقطع زمانى از نظر ادبى داشته است.عمان سامانى در این قصیده از:ابو الفقراء،مسکین،پرتو،افسر،عنقا،سرگشته؛آشفته،فرّخ،ساغر،پروین، دهقان،شعرى،و جوزا به نیکى و بزرگى یاد مى‌کند. | عمان سامانى از اعضاى اصلى انجمن ابو الفقراى اصفهان به شمار مى‌رفته که همه هفته در روزهاى جمعه به ریاست ملا محمد باقر فرزند محمد تقى کزى اصفهانى معروف به «ابو الفقراء»تشکیل مى‌شده و تا سنه 1286 ه.ق-که در تاریخ فوت ابو الفقراء است-به حیات ادبى خود زیر نظر این مرد ادیب و عارف ادامه داده است.قصیده انجمنیّه عمان سامانى که حاوى 58 بیت است 34 بیت آن در معرفى و تعریف این انجمن و شعراى عضو آن سروده شده و نمایانگر اهمیتى است که در آن مقطع زمانى از نظر ادبى داشته است.عمان سامانى در این قصیده از:ابو الفقراء،مسکین،پرتو،افسر،عنقا،سرگشته؛آشفته،فرّخ،ساغر،پروین، دهقان،شعرى،و جوزا به نیکى و بزرگى یاد مى‌کند. | ||
پس از درگذشت ابو الفقراء،جلسات انجمن ادبى اصفهان در منزل ملک الشعراء | پس از درگذشت ابو الفقراء،جلسات انجمن ادبى اصفهان در منزل ملک الشعراء <ref>عنقا.</ref> تشکیل مى‌شده و قصیده انجمنیۀ حاج محمد کاظم قالب‌تراش اصفهانى متخلص به «چاووش»و به روایتى«خاموش»،دلیلى بر اثبات این مدّعا است.این قصیده که به شیوه «براعت استهلال»سروده شده،اسامى شعراى عضو انجمن ادبى عنقا <ref>1308-1260.</ref>را در بر دارد و عمان سامانى یکى از آنهاست: | ||
{{شعر}} | |||
{{ب| ز هجر یار تو را دیده رود«جیحون»شد | به بحر طبع گهرزا چو بحر«عمّان»باش }} | {{ب| ز هجر یار تو را دیده رود«جیحون»شد | به بحر طبع گهرزا چو بحر«عمّان»باش }} | ||
{{پایان شعر}} | |||
مرحوم استاد فرزانه همائى(سنا)در مقدمه دیوان طرب نگاشته‌اند: | مرحوم استاد فرزانه همائى(سنا)در مقدمه دیوان طرب نگاشته‌اند: | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
مرحوم میرزا عبد اللّه«ذره»تاریخ تولد فرزندش عمانى سامانى را شب شنبه نوزدهم ذى الحجة سنه 1258 ه.ق ثبت کرده است و تاریخ درگذشت وى را در شب سه‌شنبه دوازدهم شوال سال 1322 ه.ق نوشته‌اند.جنازه عمان سامانى بنا به وصیّت او به رسم امانت در مسجد جامع سامان به خاک سپرده مى‌شود و بعد طبق وصیت او به نجف اشرف منتقل مى‌گردد. | مرحوم میرزا عبد اللّه«ذره»تاریخ تولد فرزندش عمانى سامانى را شب شنبه نوزدهم ذى الحجة سنه 1258 ه.ق ثبت کرده است و تاریخ درگذشت وى را در شب سه‌شنبه دوازدهم شوال سال 1322 ه.ق نوشته‌اند.جنازه عمان سامانى بنا به وصیّت او به رسم امانت در مسجد جامع سامان به خاک سپرده مى‌شود و بعد طبق وصیت او به نجف اشرف منتقل مى‌گردد. | ||
سبک شعرى | ==سبک شعرى== | ||
عمان سامانى در آفرینش آثار منظوم خود از سبک عراقى سود جسته و مطالب بلند سلوکى و عرفانى را به مدد طبع توانا و وقّاد خود به زیبایى به تصویر کشیده است. | عمان سامانى در آفرینش آثار منظوم خود از سبک عراقى سود جسته و مطالب بلند سلوکى و عرفانى را به مدد طبع توانا و وقّاد خود به زیبایى به تصویر کشیده است. | ||
دامنه تاثیر آثار عاشورایى | ===دامنه تاثیر آثار عاشورایى=== | ||
بدون تردید عمان سامانى شاخص‌ترین چهره شعر عاشورا در زبان فارسى است که به تبیین عرفانى حادثه شگرف کربلا و واقعه خونبار عاشورا پرداخته و منظومه عاشورایى گنجینة الاسرار او در قالب مثنوى در شمار شاهکارهاى شعر آیینى به شمار مى‌رود. | بدون تردید عمان سامانى شاخص‌ترین چهره شعر عاشورا در زبان فارسى است که به تبیین عرفانى حادثه شگرف کربلا و واقعه خونبار عاشورا پرداخته و منظومه عاشورایى گنجینة الاسرار او در قالب مثنوى در شمار شاهکارهاى شعر آیینى به شمار مى‌رود. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
این قبیل سنت‌شکنى‌ها در ادب پارسى پیشینه کهنى دارد که پرداختن به آن از موضوع این مقال بیرون است و در حوصله تنگ آن نمى‌گنجد.در شعر سعدى،قاآنى،صائب و دیگران مى‌توان موارد بارزى از این سنت‌شکنى‌ها را نشان داد که بررسى آن را به فرصت دیگرى موکول مى‌کنیم. | این قبیل سنت‌شکنى‌ها در ادب پارسى پیشینه کهنى دارد که پرداختن به آن از موضوع این مقال بیرون است و در حوصله تنگ آن نمى‌گنجد.در شعر سعدى،قاآنى،صائب و دیگران مى‌توان موارد بارزى از این سنت‌شکنى‌ها را نشان داد که بررسى آن را به فرصت دیگرى موکول مى‌کنیم. | ||
برگزیدۀ آثار عاشورایى عمان سامانى | ==برگزیدۀ آثار عاشورایى عمان سامانى== | ||
عمان سامانى منظومه گنجینه خود را به سال 1305 ه.ق در اصفهان به تشویق و ترغیب آقا سلیمان خان-که از او به عنوان«رییس خواجه‌سرایان»نام مى‌برد-در طول یک سال آفریده است.با در نظر گرفتن سال تولد او | عمان سامانى منظومه گنجینه خود را به سال 1305 ه.ق در اصفهان به تشویق و ترغیب آقا سلیمان خان-که از او به عنوان«رییس خواجه‌سرایان»نام مى‌برد-در طول یک سال آفریده است.با در نظر گرفتن سال تولد او <ref>1258 ه.ق. </ref>نتیجه مى‌گیریم که عمان سامانى به هنگام آفرینش این اثر ماندگار <ref>در سال 1345 ش که در مشهد مقدس به زیارت یکى از مردان خدا نایل آمدم امر فرمودند تا با مقابله نسخه‌هاى چاپى گنجینه و تصحیح و تنفیح آنها نسخه قابل استفاده‌اى از آن در اختیار شیفتگان ادب شیعى قرار دهم و خداى را سپاسگزارم که در همان سال به انجام این خدمت ناچیز توفیق یافتم و گنجینة الاسرار را با غزلیات وحدت کرمانشاهى به دست چاپ سپردم که از همان آغاز با اقبال بى‌سابقه ادب‌دوستان قرار گرفت و چاپهاى متعددى از آن تا به امروز به بازار کتاب عرضه شده است. هجدهمین چاپ آن توسط شرکت چاپ و انتشارات اسوه در پنج هزار نسخه صورت گرفت که هم اکنون نسخه‌اى از آن در بازار موجود نیست و ناشران بسیارى آمادگى خود را براى چاپهاى بعدى آن اعلام داشته‌اند که به یارى خداوند با تجدید نظر کامل و اضافات بار دیگر به دست چاپ سپرده خواهد شد.</ref>47 و 48 ساله بوده و حدود هفده سال پس از آن نیز در قید حیات بوده است. | ||
گنجینۀ عمان،یک اثر برگزیده است و انتخاب قسمت‌هایى از این منظومه ماندگار عاشورایى امرى بس دشوار مى‌نماید با این همه براى رعایت شیوه‌اى که در تنظیم این تذکره به کار رفته به نقل قسمت‌هایى از آن بسنده مى‌کنیم: | گنجینۀ عمان،یک اثر برگزیده است و انتخاب قسمت‌هایى از این منظومه ماندگار عاشورایى امرى بس دشوار مى‌نماید با این همه براى رعایت شیوه‌اى که در تنظیم این تذکره به کار رفته به نقل قسمت‌هایى از آن بسنده مى‌کنیم: | ||
{{شعر}} | |||
{{ب| کیست این پنهان مرا در جان و تن | کز زبان من همى گوید سخن؟ }} | {{ب| کیست این پنهان مرا در جان و تن | کز زبان من همى گوید سخن؟ }} | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۴: | ||
{{ب| جاى پا باید به سر بشتافتن | نیست شرط راه رو برتافتن... }} | {{ب| جاى پا باید به سر بشتافتن | نیست شرط راه رو برتافتن... }} | ||
{{پایان شعر}} | |||
ماجراى شب عاشورا | ===ماجراى شب عاشورا=== | ||
{{شعر}} | |||
{{ب| هر که بیرونى بُد از مجلس گریخت | رشته الفت ز همراهان گسیخت }} | {{ب| هر که بیرونى بُد از مجلس گریخت | رشته الفت ز همراهان گسیخت }} | ||
| خط ۱۸۰: | خط ۱۸۰: | ||
{{ب| قصد جانان کرد و جان بر باد داد | رسم آزادى به مردان یاد داد <ref>همان،ص 88 و 89.</ref> ... }} | {{ب| قصد جانان کرد و جان بر باد داد | رسم آزادى به مردان یاد داد <ref>همان،ص 88 و 89.</ref> ... }} | ||
{{پایان شعر}} | |||
در جانبازى حضرت عباس(ع) | ===در جانبازى حضرت عباس(ع)=== | ||
{{شعر}} | |||
{{ب| باز لیلى زد به گلسیو شانه را | سلسله جنبان شد این دیوانه را }} | {{ب| باز لیلى زد به گلسیو شانه را | سلسله جنبان شد این دیوانه را }} | ||
| خط ۲۳۴: | خط ۲۳۴: | ||
{{ب| هستى‌اش را دست از مستى فشاند | جز حسین اندر میان چیزى نماند <ref>همان،ص 100 و 101</ref> ... }} | {{ب| هستى‌اش را دست از مستى فشاند | جز حسین اندر میان چیزى نماند <ref>همان،ص 100 و 101</ref> ... }} | ||
{{پایان شعر}} | |||
در جانبازى حضرت على اکبر(ع) | ===در جانبازى حضرت على اکبر(ع)=== | ||
{{شعر}} | |||
{{ب| بازم اندر هر قدم در ذکر شاه | از تعلق گردى آید سد راه }} | {{ب| بازم اندر هر قدم در ذکر شاه | از تعلق گردى آید سد راه }} | ||
| خط ۳۴۴: | خط ۳۴۴: | ||
{{ب| «هر کرا اسرار حق آموختند» | «مهر کردند و دهانش دوختند» <ref>همان،ص 124 و 125.</ref> }} | {{ب| «هر کرا اسرار حق آموختند» | «مهر کردند و دهانش دوختند» <ref>همان،ص 124 و 125.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | |||
===در عنانگیرى حضرت زینب(س)=== | |||
در عنانگیرى حضرت زینب(س) | {{شعر}} | ||
{{ب| خواهرش بر سینه و بر سر زنان | رفت تا گیرد برادر را عنان }} | {{ب| خواهرش بر سینه و بر سر زنان | رفت تا گیرد برادر را عنان }} | ||
| خط ۴۳۹: | خط ۴۳۹: | ||
{{ب| دیگر اینجا گفتگو را راه نیست | پرده افکندند و کس آگاه نیست <ref>همان،ص 136 و 137.</ref> }} | {{ب| دیگر اینجا گفتگو را راه نیست | پرده افکندند و کس آگاه نیست <ref>همان،ص 136 و 137.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | |||
==منابع== | |||
محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا،زمزم هدایت، ج1، ص 434-446. | |||
==پی نوشت== | |||
[[رده:افراد]] | |||
[[رده:هنرمندان]] | |||
[[رده:شاعران]] | |||