خطبه: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو
۲۳۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۶ سپتامبر ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{ب| خطبۀ شب‌شکن عابد و زینب در شام | به گلستان خزان دیدۀ حق سامان داد }} خطبه،خ...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{| خطبۀ شب‌شکن عابد و زینب در شام | به گلستان خزان دیدۀ حق سامان داد }}
'''خطبه'''،خطابه و سخنانى است آشکار که خطیب در برابر دیگران ایراد مى‌کند.مانند خطبۀ جمعه،خطبۀ عید،خطبۀ نماز باران و خطبه هنگام کسوف.معمولا مشتمل بر حمد و ثناى الهى و توصیه به تقوا و مواعظ دیگر است.خطبه‌هایى که امیران و خلفا و واعظان مى‌خواندند،از این قبیل است.به آن،خطابه هم گفته مى‌شود.
<br />
{|
|خطبۀ شب‌شکن عابد و زینب در شام  
|
|به گلستان خزان دیدۀ حق سامان داد  
|}


خطبه،خطابه و سخنانى است آشکار که خطیب در برابر دیگران ایراد مى‌کند.مانند خطبۀ جمعه،خطبۀ عید،خطبۀ نماز باران و خطبه هنگام کسوف.معمولا مشتمل بر حمد و ثناى الهى و توصیه به تقوا و مواعظ دیگر است.خطبه‌هایى که امیران و خلفا و واعظان مى‌خواندند،از این قبیل است.به آن،خطابه هم گفته مى‌شود.


در نهضت عاشورا،یک سرى خطابه‌ها و سخنرانیها توسّط سید الشهدا،امام سجاد، حضرت زینب و یاران امام انجام گرفته که در کتب تاریخى و روایى ثبت است و اغلب تعیین‌کننده بوده است،چه آنها که پیش از عاشورا و در طول راه و در خود مکّه بوده،چه خطبه‌هایى که روز عاشورا ایراد شده و چه آنچه از زبان اسیران آزاده در کوفه و شام صادر شده است.خطبه‌هاى سید الشهدا و نیز خطبۀ امام سجاد«ع»در مجلس یزید،همچنین خطابۀ زینب کبرى در کوفه و دمشق،معروفترین آنهاست.خطبه‌هاى امام،اغلب در مجموعه‌هایى که سخنان آن حضرت را گرد آورده،آمده است. <ref>همچون:بلاغة الحسین،ادب الحسین و حماسته،نهج الشهادة،الصحیفة الحسینیّه،موسوعة کلمات الامام الحسین،سخنان حسین بن على از مدینه تا کربلا و کتابهایى مثل بحار الأنوار،کشف الغمّه و...</ref> برخى از خطبه‌هاى سید الشهدا«ع»که در طول نهضت عاشورا بیان شده است،چنین مطلعهایى دارد:
در نهضت [[عاشورا]]، یک سرى خطابه‌ها و سخنرانیها توسّط [[حسین بن على (ع)|سیدالشهدا]](ع)، [[زین العابدین «ع»|امام سجاد(ع)]]، [[زینب (ع)|حضرت زینب(س)]] و یاران امام انجام گرفته که در کتب تاریخى و روایى ثبت است و اغلب تعیین‌کننده بوده است،چه آنها که پیش از عاشورا و در طول راه و در خود مکّه بوده،چه خطبه‌هایى که روز عاشورا ایراد شده و چه آنچه از زبان اسیران آزاده در [[کوفه]] و شام صادر شده است. خطبه‌هاى سیدالشهدا(ع) و نیز خطبۀ امام سجاد(ع) در مجلس [[یزید]]، همچنین خطابۀ زینب کبرى در کوفه و دمشق، معروفترین آنهاست. خطبه‌هاى امام، اغلب در مجموعه‌هایى که سخنان آن حضرت را گرد آورده،آمده است. <ref>همچون:بلاغة الحسین،ادب الحسین و حماسته،نهج الشهادة،الصحیفة الحسینیّه،موسوعة کلمات الامام الحسین،سخنان حسین بن على از مدینه تا کربلا و کتابهایى مثل بحار الأنوار،کشف الغمّه و...</ref>  


هنگام خروج از مکّه به سوى عراق:«خطّ الموت على ولد آدم مخطّ القلادة على جید الفتاة...» <ref>اعیان الشیعة،ج 1،ص 593.</ref>
محتواى اینگونه خطبه‌ها که در معرفى دین راستین و افشاى چهرۀ دشمنان اهل بیت و تبیین مظلومیّت عترت پیامبر«ص»است،از ارزشمندترین اسناد تاریخى است که هم خطّمشى سید الشهدا(ع) را در حادثۀ عاشورا بیان مى‌کند،و هم عمق معرفت خاندان او و حمایت آگاهانۀ آنان را از راه حق.


پس از برخورد با سپاه حرّ در«ذو حسم»:«ایّها النّاس!...انّى لم اقدم على هذا البلد حتّى اتتنى کتبکم و قدمت علىّ رسلکم ان اقدم الینا انّه لیس علینا امام...». <ref>مقتل الحسین،خوارزمى،ج 1،ص 231.</ref>
<br />
{|
|خطبه یعنى اعتراض آتشین
|
|خطبه یعنى درد زین العابدین
|-
|خطبه یعنى همچو زینب استوار
|
|با تبسّم ایستادن پایدار
|-
|خطبه یعنى تشنگى آموختن
|
|در کنار آب،لب را دوختن
|-
|خطبه یعنى با خدا ساغر زدن
|
|در جنون پیمانۀ آخر زدن
|-
|خطبه یعنى زن،حریم پاکى است
|
|جلوه‌اى از حجب و از بى‌باکى است
|-
|آنکه مست از بادۀ تلخ شب است
|
|آشنا کى با صداى زینب است؟ <ref>بهروز سپید نامه،کیهان ۷۳/۵/۶.</ref>
|}


همان هنگام:«انّه قد نزل من الأمر ما قد ترون و انّ الدّنیا قد تغیّرت و تنکّرت و ادبر معروفها...الا ترون الى الحقّ لا یعمل به و الى الباطل لا یتناهى عنه...». <ref>بحار الأنوار،ج 44،ص 387.</ref>
== مطلع برخی از خطبه‌های سیدالشهدا(ع) ==
هنگام خروج از مکّه به سوى عراق: «خطّ الموت على ولد آدم مخطّ القلادة على جید الفتاة...» <ref>اعیان الشیعة،ج ۱،ص ۵۹۳.</ref>


در منزلگاه بیضه،خطاب به یاران خویش و سپاه حرّ:«ایّها النّاس!انّ رسول اللّه«ص»قال:من رأى سلطانا جائرا مستحلاّ لحرم اللّه،ناکثا لعهد اللّه مخالفا لسنّة رسول اللّه...الا و انّ هؤلاء قد لزموا طاعة الشیطان و ترکوا طاعة الرّحمن...». <ref>موسوعة کلمات الامام الحسین،ص 360.</ref>
پس از برخورد با سپاه [[حرّ بن یزید ریاحى|حرّ]] در«[[ذو حسم]]»:«ایّها النّاس!...انّى لم اقدم على هذا البلد حتّى اتتنى کتبکم و قدمت علىّ رسلکم ان اقدم الینا انّه لیس علینا امام...». <ref>مقتل الحسین،خوارزمى،ج ۱،ص ۲۳۱.</ref>


شب عاشورا،خطاب به اصحاب خویش:«اثنى على الله احسن الثناء و احمده على السرّاء و الضرّاء...امّا بعد،فانّى لا اعلم اصحابا اوفى و لا خیرا من اصحابى و لا اهل بیت ابرّ و لا اوصل من اهل بیتى فجزاکم الله عنّى خیرا...». <ref>الکامل فى التاریخ،ابن اثیر،ج 2،ص 559.</ref>
همان هنگام:«انّه قد نزل من الأمر ما قد ترون و انّ الدّنیا قد تغیّرت و تنکّرت و ادبر معروفها...الا ترون الى الحقّ لا یعمل به و الى الباطل لا یتناهى عنه...». <ref>بحار الأنوار،ج ۴۴،ص ۳۸۷.</ref>


صبح عاشورا،خطاب به سپاه دشمن:«الحمد للّه الّذى خلق الدّنیا فجعلها دار فناء و زوال،متصرّفة باهلها حالا بعد حال فالمغرور من غرّته و الشقىّ من فتنته...». <ref>مناقب،ابن شهر آشوب،ج 4،ص 100،بحار الأنوار،ج 45،ص 5.</ref>
در منزلگاه [[بیضه]]،خطاب به یاران خویش و سپاه حرّ:«ایّها النّاس!انّ رسول اللّه«ص»قال:من رأى سلطانا جائرا مستحلاّ لحرم اللّه،ناکثا لعهد اللّه مخالفا لسنّة رسول اللّه...الا و انّ هؤلاء قد لزموا طاعة الشیطان و ترکوا طاعة الرّحمن...». <ref>موسوعة کلمات الامام الحسین،ص ۳۶۰.</ref>


خطاب به سپاه کوفه،آنگاه که نزدیک اردوى امام آمده بودند:«ایّها الناس!اسمعوا قولى و لا تعجّلونى حتّى اعظکم بما لحقّ لکم علىّ...امّا بعد،فانسبونى فانظروا من انا؟ثمّ ارجعوا الى انفسکم و عاتبوها،فانظروا هل یحلّ لکم قتلى و انتهاک حرمتى؟!الست ابن بنت نبیّکم«ص»و ابن وصیّه و ابن عمّه...». <ref>بحار الأنوار،ج 5،ص 6،اعیان الشیعة،ج 1،ص 602.</ref>
شب عاشورا،خطاب به اصحاب خویش:«اثنى على الله احسن الثناء و احمده على السرّاء و الضرّاء...امّا بعد،فانّى لا اعلم اصحابا اوفى و لا خیرا من اصحابى و لا اهل بیت ابرّ و لا اوصل من اهل بیتى فجزاکم الله عنّى خیرا...». <ref>الکامل فى التاریخ،ابن اثیر،ج ۲،ص ۵۵۹.</ref>


روز عاشورا،خطابه به نیروهاى ابن سعد:«تبّا لکم ایّتها الجماعة و ترحا،أ فحین استصرختمونا ولهین متحیّرین فاصرخناکم مؤدّین مستعدّین،سللتم علینا سیفا فى رقابنا و حششتم علینا نار الفتن...الا و انّ الدّعىّ بن الدّعىّ قد رکّز بین اثنتین،بین السلّة و الذلّة و هیهات منّا الذّلّة...». <ref>نفس المهموم،ص 131،مقتل خوارزمى،ج 2،ص 7.</ref>
صبح عاشورا،خطاب به سپاه دشمن: «الحمد للّه الّذى خلق الدّنیا فجعلها دار فناء و زوال،متصرّفة باهلها حالا بعد حال فالمغرور من غرّته و الشقىّ من فتنته...». <ref>مناقب،ابن شهر آشوب،ج ۴،ص ۱۰۰،بحار الأنوار،ج ۴۵،ص ۵.</ref>


و امّا خطبه‌هاى دیگر:
خطاب به سپاه کوفه، آنگاه که نزدیک اردوى امام آمده بودند: «ایّها الناس!اسمعوا قولى و لا تعجّلونى حتّى اعظکم بما لحقّ لکم علىّ...امّا بعد،فانسبونى فانظروا من انا؟ثمّ ارجعوا الى انفسکم و عاتبوها،فانظروا هل یحلّ لکم قتلى و انتهاک حرمتى؟!الست ابن بنت نبیّکم«ص»و ابن وصیّه و ابن عمّه...». <ref>بحار الأنوار،ج ۵،ص ۶،اعیان الشیعة،ج ۱،ص ۶۰۲.</ref>


خطبۀ حضرت زینب در کوفه خطاب به مردم:«امّا بعد،یا اهل الکوفة!یا اهل الختل و الغدر،فلا رقأت الدّمعة و لا هدأت الرّنّة،انّما مثلکم کمثل الّذى نقضت غزلها من بعد قوّة انکاثا...». <ref>بحار الأنوار،ج 45،ص 109.</ref>
روز عاشورا،خطابه به نیروهاى [[عمر سعد|ابن سعد]]:«تبّا لکم ایّتها الجماعة و ترحا،أ فحین استصرختمونا ولهین متحیّرین فاصرخناکم مؤدّین مستعدّین،سللتم علینا سیفا فى رقابنا و حششتم علینا نار الفتن...الا و انّ الدّعىّ بن الدّعىّ قد رکّز بین اثنتین،بین السلّة و الذلّة و هیهات منّا الذّلّة...». <ref>نفس المهموم،ص ۱۳۱ ،مقتل خوارزمى،ج ۲،ص ۷.</ref>


خطبۀ ام کلثوم،دختر امیر المؤمنین،خطاب به کوفیان:«یا اهل الکوفة سوأة لکم،ما لکم خذلتم حسینا و قتلتموه و انتهبتم امواله و ورثتموه و سبیتم نسائه و نکبتموه...». <ref>همان،ص 112.</ref>
== مطلع خطبه‌هایی دیگر ==
خطبۀ حضرت زینب در کوفه خطاب به مردم:«امّا بعد،یا اهل الکوفة!یا اهل الختل و الغدر،فلا رقأت الدّمعة و لا هدأت الرّنّة،انّما مثلکم کمثل الّذى نقضت غزلها من بعد قوّة انکاثا...». <ref>بحار الأنوار،ج ۴۵،ص ۱۰۹.</ref>


خطبۀ پرشور زینب کبرى«ع»در مجلس یزید:«أ ظننت یا یزید حیث اخذت علینا اقطار الأرض و آفاق السّماء فأصبحنا نساق کما تساق الأسارى انّ بنا على اللّه هوانا...امن العدل یا بن الطّلقاء تخدیرک حرائرک و امائک و سوقک بنات رسول الله«ص» سبایا؟...». <ref>اعلام النساء،ج 2،ص 504،حیاة الامام الحسین،ج 3،ص 378.</ref>
خطبۀ [[ام کلثوم]]،دختر امیر المؤمنین،خطاب به کوفیان:«یا اهل الکوفة سوأة لکم،ما لکم خذلتم حسینا و قتلتموه و انتهبتم امواله و ورثتموه و سبیتم نسائه و نکبتموه...». <ref>همان،ص ۱۱۲.</ref>


خطبۀ شورانگیز افشاگر امام سجاد«ع»در مجلس یزید در شام:«ایّها الناس!اعطینا ستّا و فضّلنا بسبع:اعطینا العلم و الحلم و السّماحة و الشجاعة...فمن عرفنى فقد عرفنى و من لم یعرفنى انبأته بحسبى و نسبى،انا ابن مکّة و منى،انا ابن زمزم و الصّفا...». <ref>مقتل خوارزمى،ج 2،ص 69،بحار الأنوار،ج 45،ص 174.</ref>
خطبۀ پرشور زینب کبرى(ع) در مجلس یزید:«أ ظننت یا یزید حیث اخذت علینا اقطار الأرض و آفاق السّماء فأصبحنا نساق کما تساق الأسارى انّ بنا على اللّه هوانا...امن العدل یا بن الطّلقاء تخدیرک حرائرک و امائک و سوقک بنات رسول الله«ص» سبایا؟...». <ref>اعلام النساء،ج ۲،ص ۵۰۴،حیاة الامام الحسین،ج ۳،ص ۳۷۸.</ref>


محتواى اینگونه خطبه‌ها که در معرفى دین راستین و افشاى چهرۀ دشمنان اهل بیت و تبیین مظلومیّت عترت پیامبر«ص»است،از ارزشمندترین اسناد تاریخى است که هم خطّمشى سید الشهدا«ع»را در حادثۀ عاشورا بیان مى‌کند،و هم عمق معرفت خاندان او و حمایت آگاهانۀ آنان را از راه حق.
خطبۀ شورانگیز افشاگر امام سجاد(ع) در مجلس یزید در شام:«ایّها الناس!اعطینا ستّا و فضّلنا بسبع:اعطینا العلم و الحلم و السّماحة و الشجاعة...فمن عرفنى فقد عرفنى و من لم یعرفنى انبأته بحسبى و نسبى،انا ابن مکّة و منى،انا ابن زمزم و الصّفا...». <ref>مقتل خوارزمى،ج ۲،ص ۶۹،بحار الأنوار،ج ۴۵،ص ۱۷۴.</ref>


{{ب| خطبه یعنى اعتراض آتشین | خطبه یعنى درد زین العابدین }}
== منبع ==


{{ب| خطبه یعنى همچو زینب استوار | با تبسّم ایستادن پایدار }}
* جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۱۶۱-۱۶۴.


{{ب| خطبه یعنى تشنگى آموختن | در کنار آب،لب را دوختن }}
== پی‌نوشت ==
 
<references />
{{ب| خطبه یعنى با خدا ساغر زدن | در جنون پیمانۀ آخر زدن }}
 
{{ب| خطبه یعنى زن،حریم پاکى است | جلوه‌اى از حجب و از بى‌باکى است }}
 
{{ب| آنکه مست از بادۀ تلخ شب است | آشنا کى با صداى زینب است؟ <ref>بهروز سپید نامه،کیهان 73/5/6.</ref> }}
 
 
 
 
 
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 161-164.
checkuser
۲٬۳۶۳

ویرایش

منوی ناوبری