محمد صادق همایونی سروستانی
محمد صادق همایونی سروستانی (زاده 1313 در فارس- درگذشته 1392) پژوهشگر، مردم شناس در حوزه فرهنگ عامه و فرهنگهای ایران است. همایونی در طول زندگی خود توانست به کار تحقیق و پژوهش در زمینه تعزیه و شعر و داستان فلکلوریک شهرت پیدا کند.[۱]
محمد صادق همایونی سروستانی | |
---|---|
متولد |
1317 (خورشیدی) سروستان |
مرگ |
19 خرداد 1392 |
ملیت | ایرانی |
رشته فعالیت | مردم شناسی |
زندگینامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
وی متولد سال 1317 در سروستان است و نزدیک به 30 کتاب و 200 مقاله از خود بر جای گذاشته است. همایونی کارهای بسیاری در زمینه فرهنگ مردم از جمله تعزیه و تعزیهخوانی در ایران و شیراز انجام داده است.[۲] وی دانشآموخته دانشگاه تهران در رشته حقوق و وکیل دادگستری است. نخستین نوشتهاش در سال 1330 با عنوان «اراده» در سالنامه گلستان، نخستین شعرش در سال 1334 در صفحه ادبی مجله روشنفکر با عنوان «ترانه» و نخستین داستانش نیز در همان سال درمجله سپید و سیاه به چاپ رسیده است.[۳] همایونی درباره فرهنگهای مختلف ایرانی از جمله فرهنگهای قشقایی، لری، مازندرانی، عربهای اهواز و... تحقیقاتی انجام داده است.[۴] او یکشنبه 19 خرداد 1392، در سن 79 سالگی درگذشت.[۵]
همایونی به دلیل ایست قلبی از دنیا رفت و پیکرش در شاه داعی الله در شیراز به خاک سپرده شد.
آثار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مقالهها[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «[درباره تعزیه]»، فصلنامه تئاتر، شماره 15، پاییز 1370، ص 295-283.
- «ارکان و عناصر سازنده و پردازنده تعزیه»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 172-184.
- «اوج و زوال تعزیه و پدیدار شدن انواع تعزیه»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 145-168.
- «بیگانگان و تعزیههای ایران»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 240-227.
- «پژوهشی در یک هنر آیینی»، نوشته طلیعه خادمیان، جهان کتاب، شماره 147-150، خرداد و تیر 1381، ص 30.
- «تأثیر تعزیه در زبان محاوره ای»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 20-314.
- «تجزیه و تجلیل یکی از نسخ تعزیه قاسم»، یازده مقاله در زمینه فرهنگ عامه، شیراز، 1356، ص 219 -196.
باز انتشار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
دوره اول[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «تجزیه و تحلیل تعزیه قاسم»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 926-911.
- «تحلیلی از عروسی قاسم»، تعزیه: آیین و نمایش در ایران، ص 41-25.
- «تحولات و سیر تکامل تعزیه»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 61-49.
- «تحولات و دگرگونی و سیر تکاملی تعزیههای ایرانی»، کاوه، سال 11، شماره 1، 1352، ص 96-89.
- «ترتیب تعزیه خوانی»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 446-425.
- «تعداد و اسامی تعزیهها»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 389-349.
- «تعزیه»، نوشته صادق همایونی و محمود صباحی، دانشنامه جهان اسلام، جلد 7، زیر نظر غلامعلی حدادعادل، تهران، بنیاد دانشنامه جهان اسلام، 1382، ص 519-511.
- «تعزیه امام حسن»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 670-637.
- «تعزیه امام رضا»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 546-505.
- «تعزیه به چاه انداختن یوسف»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 767-735.
- «تعزیه بیماری حسنین «یا» حسن و حسین»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 792-769.
- «تعزیه خوانان مشهور و بزرگ»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 462-458.
- «تعزیه حر ریاحی»، کاوه، سال 11، شماره 2-1، ص 71-68؛ شماره 4-3، ص 79-72 و شماره 5-6، ص 78-83.
دوره دوم[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «تعزیه حر»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، شیراز، نوید شیراز، 1380، ص 714-671.
- «تعزیه حضرت معصومه»، کاوه، سال 10، 1351، ص 192-185.
دوره سوم[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «تعزیه حضرت معصومه»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، شیراز، نوید شیراز، 1380، ص 547-570.
- تعزیه در ایران، شیراز، نوید، 1368، ص 818.
معرفی و توصیف[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «تعزیه در ایران»، کلک، شماره 11-12، بهمن 1369، ص 249-246.
- «پژوهشی در یک هنر آیینی»، نوشته طلیعه خادمیان، جهان کتاب، شماره 147-150، خرداد-تیر 1381، ص 30.
- «تعزیه در ایران»، نوشته ع. روح بخش، آینده، سال 16، 1369، ص 193-190.
- «تعزیه خوانی اعراب بنی طرف در اهواز»، فصلنامه تئاتر، شماره 29 و 30، زمستان 1380 و بهار 1381، ص 237-251.
- «تعزیه در کشورهای همجوار»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 144-141.
- «تعزیه شبیخون شب عاشورا»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 875-827.
- «تعزیه عباس-امام»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 504-473.
- «تعزیه علی اکبر»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 636-601.
- «تعزیه فصل و فتاح»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 826-793.
- «تعزیه قاسم»، کاوه، سال 9، 1350، ص 747-742.
باز انتشار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
دوره اول[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «تعزیه قاسم»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 910-879.
- «تعزیه قانیا-شاه فرنگ»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 600-571.
- «تعزیه مدرن یا سنتی»، گفتار و گفتگوهایی درباره تعزیه، ص 5-15.
- «تعزیه مضحک»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 321-320.
- «تعزیه و نویسندگان و پژوهشگران ایرانی»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 303-312.
- «تعزیهها، سرآغاز نمایش ملی: پیشینه نمایشهای مذهبی در جهان و مقایسه آنها با تعزیه»، تئاتر، بهار و تابستان 1379، شماره 22 و 23.
- «تعزیه یاقوت و زمرد»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 715-734.
- «تکیه دولت و تعزیه خوانی در آن»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 141-82.
- «جهانگردان و تعزیه»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 81-70.
- «چرا تعزیه خوانی ممنوع شد؟»، تئاتر، شماره 11 و 12، پاییز و زمستان 1369.
دوره دوم[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «چرا تعزیه ممنوع شد؟»، گفتار و گفتگوهایی درباره تعزیه، ص 53-41.
- حسینیه مشیر، نوشته صادق همایونی، عکاسی از عباس بهمنی و منوچهر چهره نگار شیرازی، تهران، سروش (انتشارات صدا و سیما)، 1371، ص 64.
- «رسوخ تنوع در مراثی»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 259-251.
- «روش تحلیلی برای گزینش بهترین نسخه تعزیه از میان نسخ»، گفتار و گفتگوهایی درباره تعزیه، ص 68-55.
- «روشی تحلیلی برای گزینش بهترین نسخههای تعزیه»، فصلنامه تئاتر، شماره 17، زمستان 1377، ص 114-101.
- «ریشه تاریخ مذهبی تعزیه»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 49-33.
- «ریشه ساخت و پرداخت و وجه ممیزه تعزیه»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 303-301.
- «ریشه و منبع الهام تعزیه پردازان»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 283-268.
- «زن در تعزیههای ایرانی»، گفتار و گفتگوهایی درباره تعزیه، ص 39-17.
- «سرایندگان تعزیهها»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 268-266.
- «سفره حضرت عباس»، کاوه، سال 10، 1351، ص 377-371.
- «سه بیاض خطی برگزیده در تعزیه»، تئاتر، تابستان و پاییز و زمستان 1368، شماره 6 و 7 و 8.
دوره سوم[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «سه بیاض خطی برگزیده در تعزیه»، گفتار و گفتگوهایی درباره تعزیه، ص 69-118.
- «سیر تکامل تعزیههای ایرانی»، کاوه، فروردین 1352.
- «شبیه خوانی و عزاداریهای زنانه»، نخستین همایش ملی ایران شناسی، جلد 2، تهران، 1383.
- شیراز خاستگاه تعزیه، شیراز، بنیاد فارس شناسی، 1377، ص 70.
- «عاشقانهها در حوادث تعزیه»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 314-313.
- «عناصر سازنده تعزیه»، رودکی، شماره 58، مرداد 1355، ص 6-3.
- «فرهنگ اصطلاحات و اسامی در تعزیهها»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 328-321.
- «فقها و تعزیه خوانی»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 69-61.
- «کالبدشکافی تعزیههای ایرانی»، فرهنگ مردم ایران، شماره 7-8، بهار 1386، ص 68-53.
- گفتار و گفتگوهایی درباره تعزیه، شیراز، نوید شیراز، 1380، ص 175.
- «گوشههایی از فولکلور ایران (تعزیه قاسم)»، کاوه، سال 10، 1351، ص 76-70.
- «گوشههایی از فولکلور ایران (سفره ی حضرت عباس)»
- «محلهای تعزیه خوانی و تعزیه خوانان مشهور شیراز»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 469-462.
- «مرثیه سرایان و مرثیه سرایی و تطور آن»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 250-241.
- «مسیر چگونگی تحول نثر به شعر دیالوگی و صحنهای در تعزیه»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 301-283.
- «نام آهنگها و نواهای نهفته در متن اشعار نسخههای تعزیه»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 346-338.
- «نسخهها و طریقه تعزیه خوانی و پیش خوانی»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 424-390.
- «نقش موسیقی در نمایش تعزیه»، مجموعه مقالات نمایش گردهمایی بین المللی مکتب اصفهان، 1386.
- «A View from the Inside: The Anatomy of the Persian Ta'ziyeh Plays”, By Sadiq Humayuni, and Iraj Anvar, The Drama Review, Volume 49 Number 4, winter 2005, 68-72 p.
- نگاهی از درون: آناتومی متون تعزیه ایرانی
- «نمادهای اسطورهای در عزا، عروسی، تعزیه و سوگواریهای مذهبی در فارس»، کتاب ماه هنر، شماره 106-105، خرداد و تیر 1386، ص 61-50.
- «نوحهها پدیدهای نو در مرثیه سرایی و شعر فارسی»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 266-259.
- «وسائل و ابزار و لباس»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 458-447.
- «ویژگیهای تعزیههای ایرانی»، تعزیه در ایران، چاپ دوم با تجدید نظر کلی و تغییر حروفچینی، ص 224-184.
- «یادمان عنایت الله شهیدی، تجلیل از دل سپرده هنر تعزیه...»، دو هفته نامه فرهنگ و پژوهش، شماره 117، سه شنبه 4 شهریور 1382.
مصاحبه شونده[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «با درّ دری»، گفتار و گفتگوهایی درباره تعزیه، ص 160-175.[۶]
- «تعزیه، هنری دینی و ملی سیر تحول، نقش و کارکرد آن: گفتگو با استاد صادق همایونی»، کتاب ماه هنر، شماره 111-112، آذر و دی 1386، ص 60-52.
- «تعزیه و موسیقی، ارتباطی ناگسستنی»، مصاحبه کننده بهمن نوروز زاده چگینی، کتاب ماه هنر، شماره 95 و 96، مرداد و شهریور 1385.
- «موسیقی و آیین و نقش آن در تعزیه»، کتاب ماه هنر، شماره 53 و 54، بهمن و اسفند 1381.
- مصاحبه کننده
- «گفتگو با پیتر چلکوفسکی»[۷]، گفتار و گفتگوهایی درباره تعزیه، ص 145-160.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- مأخذ شناسی مناسک آیینی شیعه در ایران و جهان، پیمان اسحاقی.
- وب سایت پرتال جامع علوم انسانی
- وب سایت پایگاه مجلات تخصصی نور
پی نوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ خبرگزاری میراث فرهنگی
- ↑ انسانشناسی و فرهنگ
- ↑ خیمه
- ↑ همایونی،صادق
- ↑ روزنامه اعتماد، شماره 2702 به تاریخ 25/3/92، صفحه 16 (صفحه آخر)
- ↑ مصاحبه با وی درباره تعزیه است.
- ↑ این گفتگو درباره تعزیه است.