دائره المعارف الحسینیه

محمد صادق محمّد (کرباسی). چاپ اول: لندن، المرکز الحسینی للذر اسات، 1414 ق. 332 ج، وزیری. 7 کتاب حاضر نخستین دایرة المعارف دربارهٔ امام حسین - ع - است؛ ولی نه به مفهوم مصطلح و نه به ترتیب حروف الفبا، بلکه به صورت موضوعی که یک نفر عهده دار فراهم آوردن آن شده است. در کتابی با عنوان آشنایی با دائرة المعارف الحسینیة، تهیه و تنظیم نضیر خزرجی (چاپ اول: قم، نشر مدین، 1375)، آمده است که تدوین این کتاب از سال 1365 آغاز شد و تعداد جلدهای آن به 332 جلد میرسد، اما ممکن است بیش از این شود و تا پانصد جلد پیش بینی شده است (ص 18). در همین کتاب می خوانیم: علامهٔ جلیل، آیتالله محمد صادق کرباسی حائری، با مشکلات فراوان و پشتکار عجیب، همهٔ آثار دربارهٔ سیدالشهدارا گردآوری کرده و آنچه لازم بود، بر حسب موضوع، در دائرة المعارف الحسینتة آورده و تبویب کرده است. این کتاب را باید معجزهٔ علمی و فرهنگی تلقی کرد که قلم از تحسین آن قاصر است (ص 18). هر یک یا چند جلد این اثر یک عنوان فرعی دارد و دربارهٔ یک موضوع است. تاکنون در حدود هفتاد جلد از این کتاب به چاپ رسیده است. عنوان برخی جلدهای آن، بدون رعایت ترتیب، به این شرح است: دیوان الامام الحسین(ع)، المدخل الی الشعر الحسینی، معجم الشعراء الناظمین فی الحسین(ع)، دیوان القرن الاول، دیوان القرن الثانی عشر، دیوان الابوذیة، معجم انصار الحسین علیه الشلام، معجم خطباء المنبر الحسینی، معجم المصنفات الحسینیة، الحسین و الشریع الاسلامی، الحسین الکریم فی القرآن العظیم، الحسین علیه الشلام فی الشنة، التیرة الحسینیة، الضحیفة الحسینیة الکاملة، العامل الشیاسی لنهضة الحسین (ع)، تاریخ المر اقد. در حدود 150 جلد از این اثر به اشعار و شاعران اختصاص دارد. بعضی جلدهای آن ربط دقیق با موضوع دارد و بعضی نه. چند جلد کتاب شامل فرهنگ رجالی است که نامشان «حسین» است. چند جلد دیگر به مؤشسه هایی اختصاص دارد که به نام امام حسین - ع - است. با انتشار همهٔ جلدهای این کتاب، اغلب اطلاعات در بارهٔ امام حسین در یک کتاب گرد میآید و راه را برای شناخت بیشتر آن حضرت فراهم می کند. گفتنی است در این کتاب، هم مطالب خارج از موضوع فراوان است، هم مطالب فراوانی از قلم افتاده است، و هم لغزشهای فراوانی ملاحظه می شود. شاید از همین روست که در پایان کتاب آشنایی با دائرة المعارف الحسینیة گفته شده است: از همهٔ کسانی که از این طرح عظیم آگاهی یافته اند، تقاضا داریم که هر گونه مدارک و اطلاعاتی دارند، برای ما ارسال کنند. مؤلف از همهٔ اطلاعات و طرحها و پیشنهادها، به هر زبانی که باشد، استقبال می کند و دست همهٔ مؤلفان و مؤشسه های پژوهشی را به گرمی می فشرد (ص 82).

منابع

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 194-195.