مثیر الاحزان

این نما حلی. تصحیح مدرسة الامام المهدی علیه الشلام، چاپ دوم: قم، مدرسة الامام المهدی علیه الشلام، 1406 ق. 125 + 32 ص، وزیری. سند. 7 نویسندهٔ کتاب، جعفر بن محمّد بن جعفر بن هبة الله بن نمای حلی (م ح 680 ق)، از علما و فقهای شیعه، و از مشهورترین آثار او مئیر الاحزان و منیر سبل الاشجان (همین کتاب)، و ذوب النضار فی شرح النار است. کتاب اخیر را به نامهای شرح النار المشتمل علی اخبار المختار و اخذ النار فی احوال المختار و شرح النار فی احوال المختار نیز خوانده اند. محمّد علی مدزس تبریزی گفته است که شهید ثانی احتمال داده که مئیر الاحزان و ذوب النضار از آثار او نیست، بلکه تألیف نوهاش است که همنام او بود؛ اما علامه امین در اعیان النبیعة این سخن را نادرست شمرده و این دو کتاب را از آثار او دانسته و گفته است که اصلاً معلوم نیست که او (\ rvf ،نوهای همنام خودش داشته است. ریحانة الادب (چاپ چهارم: کتابفروشی خیّام ج 8، ص 257 - 258. مثیرالاحزان کتابی است تاریخی در بارهٔ قیام امام حسین - ع - و شـامل سـه مسقصد (بخش). تاریخ تألیف آن، به گفتهٔ نوری در لولز و مرجان (ص 143)، 24 سال پس از درگذشت ابن طاووس است. نویسنده در آغاز کتاب گفته است که چون مقتلهای موجود مفضل یا موجز است، به نگارش این کتاب پرداختم و آن را متوشط ساختم و «مطالبی در آن گنجاندم که بسیاری از مصنفان از آوردن آن اهمال کردند و مؤلفان از آن غفلت ورزیدند» (ص 15). مقصد اول کتاب مشتمل است برگزارشی از قیام امام تا ورود به کربلا. مقصد دوم در بارهٔ رخدادهای کربلا، و مقصد سوم در شرح وقایعی است که پس از شهادت آن حضرت رخ داد؛ از رفتن اسیران به کوفه و شام و مدینه و سخنان حضرت زینب - س - و امام سجاد - ع - و دیگران. در مقصد سوم کتاب یک مطلب توجه برانگیز ملاحظه میشود: نویسنده گفته است اسیران اهل بیت پس از برگشت از شام به کربلا رفتند و در آنجا جابر بن عبدالله انصاری و دیگران را دیدند که برای زیارت قبر امام حسین آمده بودند. پس همگی در آنجا به عزاداری پرداختند (ص 107). احتمالاً نویسنده در این مطلب از سید ابن طاووس در کتاب ملهوف پیروی کرده است. بنابراین همهٔ سخنهایی که در بارهٔ این مطلب سید ابن طاووس گفته شده، در اینجا نیز گفتنی است. مئیر الاحزان، بنا به گفتهٔ آقا بزرگ در الذریعة (ج 4، ص 133)، دو بار به اردو ترجمه شده است. همچنین این اثر با عنوان در سوگ امیر آزادی، به قلم علی کرمی، به فارسی برگردانده شده است (چاپ اول: قم، نشر حاذق، 1380). مئیر الاحزان از منابع تاریخی شیعه است و این چاپ آن تصحیح شده و بهتر از دیگر چاپهاست. همراه این چاپ، کتاب التحصین، از این فهد حلی، به چاپ رسیده است.

منابع

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 56-57.