شیخ محمد علی اعسم
شیخ محمّد علی اعسم بن شیخ حسین بن شیخ محمّد زبیدی نجفی، در حدود سال 1154 ه ق. در نجف متولّد شد، و به سال 1233 هجری در همانجا وفات یافته و در صحن مرتضوی دفن شد. وی از فحول شعرا و اکابر فقهای عصر خویش بود.
شیخ محمد علی پس از تکمیل اولیّات علوم متداوله مدارج عالی اجتهاد را نزد سید مهدی بحر العلوم پیمود و از مصاحبین و ملتزمین وی گشت و در محافل شعر و ادب در کنار سید شرکت می‌جست و اشعار زیادی را در مدح استادش سروده است.
او از شعرای اواخر قرن دوازده و اوایل قرن سیزدهم می‌باشد. وی دارای دیوان شعری است که اکثر قصاید آن در مراثی حضرت ابا عبد اللّه الحسین (ع) می‌باشد. [۱] از دیگر آثار او می‌توان «ارجوزه در ارث»، «ارجوزه در رضاع»، «ارجوزه در اطعمه» و «ارجوزه در دیات» را نام برد. شیخ محمد علی مجدد نهضت علمی خاندان آل اعسم است.
1- و کم منزل قد سمی بالنّزیل‌و لو طاولته السّما طالها
2- بنفسی کراما سخت بالنّفوس‌بیوم سمت فیه أمثالها
3- و صالوا کصولة أسد العرین‌رأت فی ید القوم أشبالها
4- تری أن فی الموت طول الحیاةفکادت تسابق آجالها
5- و لم یبق للّسبط من ناصریلاقی من الحرب أهوالها
6- بنفسی فریدا أحاطت به‌عداه فجاهد أبطالها
7- إلی أن هوی فوق وجه الثّری‌و «زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها» [۲]
8- تراهم علی الارض مثل النّجوم‌مع البدر و الخسف قد غالها
9- قد استأصلوا عترة المصطفی‌و لم یخلق الکون إلّا لها [۳]
1- چه منزل بلندمرتبه‌ای است که ساکنان آن در رفعت از آسمان بالاترند.
2- جان من فدای افراد کریمی باد که در روزی که با یاران خود به آسمانها پرواز کردند، جان خود را بخشیدند.
3- آنها مانند شیرانی که فرزندان خود را گرفتار می‌بینند (به دشمن) حمله کردند.
4- آنها چون می‌دیدند که طول زندگی در مرگ است، در رسیدن به مرگ از یکدیگر سبقت می‌گرفتند.
5- برای نوه‌ی پیامبر (ص) یاوری باقی نماند که در رویارویی آن نبرد (سخت) ایستادگی کند.
6- جانم فدای کسی باد که دشمنان او را محاصره کردند و او با قهرمانان آنها مجاهده کرد.
7- تا آنگاه که بر زمین افتاد و زلزله‌ای زمین را لرزاند.
8- آنان که بر خاک افتادند، گویی ستارگانی بودند که به همراه قرص ماه منخسف شدند.
9- آنها خانواده‌ی پیامبر (ص) را که هستی به خاطر آنها خلق شده است، درمانده کردند.
منابع
دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج1، ص: 498.