ام کلثوم دختر حضرت علی (ع)
| ام کلثوم بنت علی بن ابیطالب | |
|---|---|
 | |
| زادروز |
سال 6ق |
| آرامگاه | سوریه، قبرستان باب الصغیر |
| محل زندگی | مدینه |
ام کلثوم دومین دختر حضرت علی(ع) و فاطمه(س) است.
زندگینامه
ام کلثوم دومین دختر حضرت علی(ع) و فاطمه(س) است. در اینکه امیرالمومنین از فاطمه(س) صاحب دو دختر بوده‌است، در بین مورخان و تذکره نویسان اختلافی دیده نمی‌شود.[۱] طبری آنجا که فرزندان امام از فاطه(س) را بر می‌شمرد، می‌نویسد: زینب کبری، ام‌کلثوم کبری و آنجا که فرزندان آن حضرت از زنان دیگر را نام می‌برد، می‌نویسد: زینب کبری، ام کلثوم کبری. اما اختلاف در این است که آیا ام‌کلثوم کنیه دومین دختر است و یا نام اوست؟
بیشتر تاریخ نویسان نام او را ام‌کلثوم نوشته‌اند. وی پس از سال هشتم هجری متولد شد و در سال هفدهم با عمرخطاب با مهریه چهل هزار درم،[۲] ازدواج کرد و تا هنگام کشته شدن عمر، همسرش بود.[۳] عموم تذکره نویسان نوشته‌اند: «ام کلثوم از عمر دارای پسری به نام زید بوده است.» اما ابن سعد، این حجر عسقلانی و ابن حزم می‌نویسند: «او برای عمر پسری به نام زید و دختری به نام رقیه آورد.» [۴]
ایشان پس از مرگ عمر، نخست با عوم بن جعفر بن ابی طالب و پس از مرگ او با برادرش محمد بن جعفر ازدواج نمود و او هم درگذشت.[۵] ام‌کلثوم می‌گفت: «من از اسماء بنت عمیس خثعمی شرم دارم که دو پسرش در خانه من درگذشتند.»[۶]
وفات
ام کلثوم قبل از رحلت خواهرش زینب(س) درگذشت.ام کلثوم و زید در یک روز درگذشتند. درباره مرگ زید نوشته‌اند: «شبی بین بنی جهم و به قولی بنی عدی و یا بنی مطیع جنگی درگرفت. زید داخل معرکه شد تا نزاع را برطرف سازد. لیکن در تاریکی ضربتی خورد که بر اثر آن درگذشت. زید و مادرش در یک روز از دنیا رفتند.»[۷]
هر دو جنازه را بر یک تخت نهادند و عبدالله بن عمر بر آن دو نماز گزارد. امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، عبدالله بن عباس و عبدالله بن جعفر هم پشت سر او بودند.
با توجه به حضور امام حسن(ع) در تشعییع جنازه مرگ ایشان بین سالهای چهل و دو تا پنجاه محدود می‌شود.
محل دفن
عمادالدین طبری می‌گوید: روایت است که‌ام کلثوم خواهر امام حسین(ع) در شام(سوریه) متوفی شد.[۸]ابن بطوطه در سفرنامه‌اش می‌نویسد: در نزدیکی شهر شام و یک فرسخ مانده به آن، مزار ام کلثوم دختر علی بن ابی طالب(ع) از فاطمه است.[۹]
یاقوت حموی هم می‌نویسد: قبر ام کلثوم در راویه دمشق است.[۱۰]
ابن عساکر در این باره می‌گوید: این قبری که در راویه دمشق است مدفن ام کلثوم، دختر علی بن ابیطالب(ع) از فاطمه نیست... وی در مدینه درگذشت و در قبرستان بقیع مدفون گردید.[۱۱]
برخی نیز گفته‌اند که این قبر، مدفن زینب(س)، دختر علی(ع) و فاطمه(س) است که کنیه‌اش ام‌کلثوم است.[۱۲]
منبع
پی‌نوشت
- ↑ المحبر، ص۵۳؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۲۴۴؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص ۴۶۰.
- ↑ انساب الاشراف، ج۱، ص ۲۴۴؛ الطبقات الکبری، ج ۸، ص ۴۶۰.
- ↑ الارشاد، ج۱، ص ۳۵۴-۳۵۵؛ المعارف، ص ۱۴۳.
- ↑ المحبر، ص۱۰۱؛ الطبقات الکبری، ج۸، ص ۴۶۱؛ المعارف، ص ۱۸۵.
- ↑ المحبر، ص ۵۳؛ الطبقات الکبری، ج ۸، ص ۴۶۵.
- ↑ الطبقات الکبری، ج۸، ص ۴۶۱؛ الاصابه فی تمیز الصحابه، ج ۸، ص۴۶۵.
- ↑ الطبقات الکبری، ج۸، ص ۴۶۱؛ اسدالغابه، ج۶، ص ۳۸۷؛
- ↑ طبری، کامل بهایی، ج۲، ص۳۷۱.
- ↑ ابن بطوطه، الرحله، ج۱، ص۱۱۳.
- ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۳، ص۲۰.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص۳۰۹.
- ↑ البیطار، حلیة البشر، ج۲، ص۵۰.