یوم اللّه

از نامهاى روز عاشوراست،به معناى روز خدا.گرچه همۀ روزها و مکانها و زمانها از آن خداست،ولى گاهى زمان و مکان خاصّى به دلیل اهمیّت آن یا عظمت حادثه‌اى که در آن اتفاق افتاده و قدرت‌نمایى خداوند در آن روز،به خدا انتساب پیدا مى‌کند و«ماه خدا یا روز خدا»مى‌شود.در قرآن نیز از«ایّام اللّه»یاد شده و به گرامیداشت آن توصیه شده است،چرا که در سرنوشت اقوام و ملل،تأثیر عمده داشته است (ذَکِّرْهُمْ بِأَیّٰامِ اللّٰهِ :ابراهیم، آیه 5).

در روز عاشورا،حوادث مهمّى اتفاق افتاده که مهمترین آن حماسۀ کربلا و شهادت امام حسین«ع»است.طبق روایات فراوان،بخصوص در کتب اهل سنّت،عاشورا روز مهمّى بوده که پیشینیان آن روز را،روزه مى‌گرفتند و پیامبر«ص»هم روزه مى‌گرفت،ولى پس از شهادت حسین بن على«ع»در این روز،بنى امیّه بخاطر کینه‌اى که با عترت پیامبر داشتند،آن روز را روز فرخنده و مبارک و عید قرار دادند و به شادمانى پرداختند(اللّهمّ انّ هذا یوم تبرّکت به بنو امیّة...و هذا یوم فرحت به آل زیاد و آل مروان بقتلهم الحسین) از این رو پس از آن حادثه،امامان شیعه آن را روز شومى دانسته و از روزه گرفتن در آن نهى کردند.

در روایات عامّه نقل شده که از رسول خدا«ص»دربارۀ عاشورا و روزۀ آن پرسیدند، فرمود:«انّ یوم عاشورا یوم من ایّام اللّه تعالى،فمن شاء صامه و من شاء ترکه» عاشورا یکى از ایام الله است،هر که خواست روزه بگیرد و هر که خواست،نگیرد.از امام صادق«ع»روایت است که آل امیّه و شامیانى که در کشتن حسین«ع»آنان را یارى کرده بودند،نذر کرده بودند که اگر حسین«ع»کشته شود و سپاه کوفه سالم از جبهۀ کربلا برگردند و خلافت در دودمان آل ابى سفیان مستقرّ گردد،آن روز را روز عید و جشن بگیرند و به شکرانه‌اش،آن روز،روزه بگیرند.از این رو روزه گرفتن عاشورا تا امروز در میان آل ابى سفیان رسم شده است و مردم از آنان تبعیّت مى‌کنند و روزه مى‌گیرند و در این روز،به خانواده و بستگان خویش،شادى مى‌رسانند.

به هر حال،در تاریخ اسلام،واقعۀ خونین عاشورا عظیمترین جلوۀ فداکارى خالصانه در راه دین و فدا شدن گرامیترین انسان آن روزگار در راه حق و عدالت و احیاى اسلام بود و تأثیرات مهمّى در بیدارى ملّتها در طول تاریخ و الهام گرفتن افراد و امّتها در راه مبارزه با ستم داشته است و اگر در اسلام،چند روز بسیار مهم و به یاد ماندنى و ستودنى داشته باشیم،یکى هم عاشوراست،که راز و رمز کرامت بخشیدن انسان بر فرشتگان از سوى خدا را نشان مى‌دهد و براى امّت محمد«ص»همین بس که اسوه‌هایى چون سید الشهدا«ع»و شهداى کربلا دارد که جهان را در مکتب شرافت و آزادى خود،تربیت مى‌کند.در حدیثى قدسى آمده است که حضرت موسى به خداوند عرض کرد:پروردگارا، چرا و به چه خاطر امّت محمّد«ص»را بر سایر امّتها فضیلت بخشیدى؟فرمود:به خاطر ده خصلت و ویژگى آنان را برترى دادم.موسى«ع»پرسید:آن ده خصلت چیست که امّت محمدى به آن عمل مى‌کنند،تا من هم بنى اسرائیل را فرمان دهم تا به آنها عمل کنند؟ خداى متعال فرمود:«الصّلاة و الزّکاة و الصّوم و الحجّ و الجهاد و الجمعة و الجماعة و القرآن و العلم و العاشوراء...» آنها عبارت است از:نماز،زکات،روزه،حج،جهاد،نماز جمعه، نماز جماعت،قرآن،دانش،و عاشورا!شگفتا که عاشورا در کنار نماز و حج و جهاد و قرآن و...از خصلتهاى امتیازبخش امّت اسلام بر امّتهاى دیگر است.و این راز عظمت عاشورا و یوم الله بودن آن است.در ادامۀ حدیث فوق،حضرت موسى از مفهوم «عاشورا»مى‌پرسد،خداوند در پاسخ به روز گریه و تباکى بودن عاشورا در سوگ فرزند پیغمبر و فضیلت گریستن و اطعام و خرج در راه زادۀ زهرا و ماتم آن شهید بزرگوار اشاره مى‌فرماید و بر چشمهاى گریان در روز عاشورا و قطرات اشک،پاداش بهشت را وعده مى‌دهد.

امام خمینى«قدس سرّه»نیز روزهایى همچون 22 بهمن،15 خرداد،17 شهریور را «یوم الله»مى‌داند و به تکریم و احیاى آنها دستور مى‌دهد و تعبیر«عاشورا و 17 شهریور و دیگر ایّام الله...» نشان مى‌دهد که عاشورا را نیز از ایّام الله مى‌داند و در جایى هم 15 خرداد را با عاشورا مقایسه مى‌کند و هر دو را«روز الهى»مى‌داند که همان یوم الله است:«بزرگداشت روز حماسه آفرین 15 خرداد،بزرگداشت ارزشهاى انسانى در طول تاریخ است،همان سان که بزرگداشت روز سرنوشت‌ساز عاشورا،بزرگداشت اسلام و قرآن کریم است.ملّت شریف ما،بلکه ملّتهاى مظلوم،از هر چه غفلت کنند،از این دو روز الهى نباید غفلت کنند.عاشورا با«نه»خود،یزیدیان را در طول تاریخ نفى کرد و به گورستان فرستاد،15 خرداد پهلویان و پهلوى صفتان و ابر قدرتها را مدفون کرد...»و در پایان این پیام،مى‌فرماید:«درود بر عاشورا،درود بر 15 خرداد و 22 بهمن،درود بر ایّام اللّه»

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 486-488.