شرحبیل بن ذی الکلاع حمیری
شرحبیل بن ذی الکلاع، از عمال بنی‌امیه و از جنایتکاران حادثه کربلا بود.
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | شرحبیل بن ذی الکلاع حمیری |
| نقش در واقعه کربلا | |
| نقش‌های برجسته | از عمال بنی‌امیه و از جنایتکاران حادثه کربلا |
زندگینامه
اولین بار که از او سخن به میان می‌آید هنگام جنگ صفین است که در سپاه شام علیه امام علی (ع) می‌جنگد.[۱] پس از واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) در کوفه می‌زیست.
پس از مرگ یزید
پس از مرگ یزید، شرحبیل بن ذی الکلاع به حمص رفت. در جنگ ”مَرج راهط“ که بین شامیان به رهبری ضحاک بن قیس فهری که به نام عبدالله بن زبیر بر آنجا مسلط شده بود،[۲] با مروان بن حکم صورت گرفت، ضحاک از نعمان بن بشیر که در حمص بود، یاری طلبید و او شرحبیل را به یاری‌اش فرستاد.[۳] جنگ به پیروزی مروان و قتل ضحاک و تعداد زیادی از شامیان انجامید.[۴] پس از آن به مروان پیوست و در جنگ با توابین در کنار عبیدالله بن زیاد قرار گرفت. در این جنگ بین او و حصین بن نمیر بر سر فرماندهی اختلاف و درگیری لفظی به‌وجود آمد، اما بالاخره او سالار و فرمانده سواران عبیدالله شد و در جنگ دستش به خون شهدای توابین نیز آغشته شد.[۵]
قیام توابین
توّابین برای گرفتن انتقام از قاتلان امام حسین (ع) به رهبری سلیمان بن صُرَد خُزاعی با چهار هزار سپاهی دست به قیام زدند و عبیدالله بن زیاد با سی هزار شامی به جنگ آنان رفت. در این نبرد شرحبیل بن ذی الکلاع به همراه حُصَین بن نُمَیر تَمیمی، اَدهم بن محرز باهلی، ربیعة بن مخارق غنوی و جَبَلَة بن عبدالله خَثعَمی که همه از دشمنان سرسخت اهل بیت (ع) بودند، تحت فرماندهی عبیدالله بن زیاد با نیروهای توّابین مواجه شدند. در جمادی الاولی 65 در عین‌الورده (رأس‌العین) در ناحیه جزیره، نبردی سخت در گرفت. در این نبرد شامیان پیروز شدند.
قیام مختار
در زمان قیام مختار ثقفی، عبیدالله بن زیاد، شرحبیل را به فرماندهی سواره نظام خود برگزید.[۶] سرانجام در جنگ ”خازر“ در نهری نزدیک زاب از اراضی موصل، لشکر عبیدالله از ابراهیم بن مالک اشتر فرمانده سپاه مختار شکست سختی خورد. در این جنگ که روز عاشورای سال 66 هجری[۷] و به روایتی سال 67 هجری[۸] روی داد، عبیدالله و دیگر فرماندهان شام کشته شدند.
مرگ
سه نفر با نام‌های سفیان بن یزید ازدی، ورقاء بن عازب اسدی و عبدالله بن زهیر سلمی ادعای کشتن او را کردند.[۹] اما بنا به نقلی قاتل او ابراهیم بود.[۱۰] ابراهیم، سر شرحبیل بن ذی الکلاع و دیگر فرماندهان را از تن جدا کرد و به سوی مختار به کوفه فرستاد و بدن آنان را سوزاند.[۱۱] مختار سر آنان را توسط فرستاده‌ای نزد امام سجاد (ع)، محمد بن حنفیه و سایر بنی هاشم به مدینه فرستاد.[۱۲]
منبع
مرضیه محمدزاده، دوزخیان جاوید، نشر بصیرت، ص 201-203.
پی نوشت
- ↑ -وقعه صفین، منقری، نصربن مزاحم، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم : مکتبه آیت الله مرعشی نجفی، 1376 شمسی.، ص335.
- ↑ - الطبقات الکبری، ابن سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دار صادر، 1405 قمری.، ج5، ص30؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمدبن یحیی، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 میلادی.، ج6، ص264؛ تاریخ طبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمدبن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 قمری / 1962 – 1967 میلادی.، ج5، ص531.
- ↑ - البدایه و النهایه، ابن‌کثیر دمشقی، عمادالدین اسماعیل‌بن عمر، قاهره: 1932 میلادی. ، ج8، ص243.
- ↑ - ر.ک : انساب الاشراف، بلاذری، احمدبن یحیی، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 میلادی.، ج6، ص276،272؛ تاریخ طبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمدبن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 قمری / 1962 – 1967 میلادی.، ج5، ص541،539،537،534.
- ↑ - رک : انساب الاشراف، بلاذری، احمدبن یحیی، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 میلادی.، ج6، ص370؛ تاریخ طبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمدبن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 قمری / 1962 – 1967 میلادی.، ج5، ص597، ج6، ص88،86؛ شذرات الذهب فی اخبار من الذهب، ابن‌عماد حنبلی، ابوالفلاح عبدالحی‌بن احمد، بیروت: دارالحیاء التراث العربی، 1406 قمری. فی اخبار من الذهب، ابن‌عماد حنبلی، ابوالفلاح عبدالحی‌بن احمد، بیروت: دارالحیاء التراث العربی، 1406 قمری. ، ج1، ص74؛ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبه التراث، بیروت: 1385-1386 قمری.، ج4، ص180-181؛ تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ذهبی، محمدبن احمد، چاپ بشار عوّاد معروف، بیروت: 1424 قمری.، حوادث و وفیات 61-80 هجری، ص179؛ البدایه و النهایه، ابن‌کثیر دمشقی، عمادالدین اسماعیل‌بن عمر، قاهره: 1932 میلادی. ، ج8، ص253.
- ↑ - تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ذهبی، محمدبن احمد، چاپ بشار عوّاد معروف، بیروت: 1424 قمری.، حوادث و وفیات 61-80 هجری، ص56؛ تجارب الامم و تعاقب الهمم، مسکویه الرازی، ابوعلی، چاپ ابوالقاسم امامی، تهران: دارسروش للطباعة و النشر، 1366 شمسی.، ج2، ص194.
- ↑ - رک : التاریخ الصغیر، بخاری، محمدبن اسماعیل، چاپ محمود ابراهیم زاید، بیروت: 1406 قمری / 1986 میلادی.، ص155؛ تاریخ خلیفة بن خیاط، خلیفة‌بن خیاط، ابن‌عمر، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1415 قمری.، ص163؛ ترجمة الامام الحسین (ع) من تاریخ دمشق، ابن‌‌عساکر، ابوالقاسم علی‌بن حسن، تحقیق علامه شیخ محمدباقر محمودی، بیروت: مؤسسه المحمودی، 1398 قمری.، ج37، ص436؛ الوافی بالوفیات، صفدی، خلیل بن ابیک، به کوشش احسان عباس، بیروت: دار صادر، 1411 قمری.، صفدی، خلیل بن ابیک، به کوشش احسان عباس، بیروت: دار صادر، 1411 قمری.، ج19، ص371.
- ↑ - رک : المعارف، ابن قتبیه، عبدالله، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره: 1960 میلادی.، ص347؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمدبن یحیی، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 میلادی.، ج6، ص423-426؛ تاریخ طبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمدبن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 قمری / 1962 – 1967 میلادی.، ج6، ص88،86؛ التنبیه و الاشراف، مسعودی، علی‌بن الحسین، تصحیح عبدالله اسماعیل الصاوی، قاهره.، ص270؛ شذرات الذهب فی اخبار من الذهب، ابن‌عماد حنبلی، ابوالفلاح عبدالحی‌بن احمد، بیروت: دارالحیاء التراث العربی، 1406 قمری. فی اخبار من الذهب، ابن‌عماد حنبلی، ابوالفلاح عبدالحی‌بن احمد، بیروت: دارالحیاء التراث العربی، 1406 قمری. ، ج1، ص74؛ تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ذهبی، محمدبن احمد، چاپ بشار عوّاد معروف، بیروت: 1424 قمری.، حوادث و وفیات 61-80 هجری، ص179؛ البدایه و النهایه، ابن‌کثیر دمشقی، عمادالدین اسماعیل‌بن عمر، قاهره: 1932 میلادی. ، ج8، ص282.
- ↑ - رک : انساب الاشراف، بلاذری، احمدبن یحیی، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 میلادی.، ج6، ص436؛ تاریخ طبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمدبن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 قمری / 1962 – 1967 میلادی.، ج6، ص91؛ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبه التراث، بیروت: 1385-1386 قمری.، ج4، ص264.
- ↑ - الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدر آباد دکن: 1395 قمری/ 1975 میلادی.، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدر آباد دکن: 1395 قمری/ 1975 میلادی.، ج5، ص282.
- ↑ - رک : تاریخ خلیفة بن خیاط، خلیفة‌بن خیاط، ابن‌عمر، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1415 قمری.، ص64؛ المعارف، ابن قتبیه، عبدالله، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره: 1960 میلادی.، ص347؛ انساب الاشراف، بلاذری، احمدبن یحیی، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 میلادی.، ج6، ص423-426؛ تاریخ یعقوبی، احمدبن اسحاق (ابن‌واضح)، بیروت: دارصادر، 1379 قمری / 1960 میلادی.، ج2، ص259؛ تاریخ طبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمدبن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 قمری / 1962 – 1967 میلادی.، ج6، ص86-90؛ مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی، علی بن الحسین، چاپ باربیه دومنار و پاوه دوکورتی، پاریس: 1861-1877 میلادی.، ج3، ص298؛ الوافی بالوفیات، صفدی، خلیل بن ابیک، به کوشش احسان عباس، بیروت: دار صادر، 1411 قمری.، صفدی، خلیل بن ابیک، به کوشش احسان عباس، بیروت: دار صادر، 1411 قمری.، ج19، ص371.
- ↑ - رک : الطبقات الکبری، ابن سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دار صادر، 1405 قمری.، ج5، ص100؛ تاریخ یعقوبی، احمدبن اسحاق (ابن‌واضح)، بیروت: دارصادر، 1379 قمری / 1960 میلادی.، ج2، ص259؛ قس ابن حبیب، المحبّر، ابن حبیب، محمد، به کوشش ایلزه لیشتن اشتتر، حیدر آباد دکن: 1361 قمری/ 1942 میلادی.، ص491؛ دینوری، الاخبار الطوال، دینوری، ابوحنیفه احمدبن داود، چاپ عبدالمنعم عامر، قاهره: 1960 میلادی.، ص295 و ابن اعثم کوفی، الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدر آباد دکن: 1395 قمری/ 1975 میلادی.، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدر آباد دکن: 1395 قمری/ 1975 میلادی.، ج6، ص282-283؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مقدسی، مطهربن طاهر، پاریس: چاپ کلمان هوار، 1899 – 1919 میلادی، چاپ افست تهران: 1962 میلادی.، ج6، ص22؛ نزد محمد بن حنفیه. مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی، علی بن الحسین، چاپ باربیه دومنار و پاوه دوکورتی، پاریس: 1861-1877 میلادی.، ج3، ص298؛ نزد عبدالله بن زبیر به مکه.