تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا علیه السلام
تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا علیه السلام کتابی است مقتلی و تاریخی درباره‌ی امام حسین(ع) و واقعه عاشورا که توسط گروهی از تاریخ‌پژوهان زیر نظر مهدی پیشوایی نوشته شده است. این کتاب، علی‌رغم عنوان آن، به قیام و مقتل امام حسین اختصاص ندارد، بلکه فراتر از آن است و شامل زندگی آن حضرت در پیش از قیام نیز می‌شود.
| تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا علیه السلام
| |
|---|---|
 | |
| نویسنده | گروهی از تاریخ‌پژوهان زیر نظر مهدی پیشوایی |
| ناشر | مؤسّسهٔ آموزشی و پژوهشی امام خمینی |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | 1389 |
| تعداد صفحات | 1064 |
| قطع | وزیری. جدول |
درباره‌ی کتاب
تحقیقی گسترده و مستند دربارهٔ زندگی و نهضت امام حسین (ع) است که در پی سال‌ها مطالعه و پس از نظرخواهی از عاشوراپژوهان فراهم آمده و جلد دوم آن تاکنون منتشر نشده است. در نگارش این اثر، یازده تن از پژوهشگران حوزوی-دانشگاهی سهم داشتند و هر پارهٔ آن به قلم یک نفر است. دو ویژگی این مقتل، یکی جامعیت آن است و دیگری سعی نویسندگان در پرهیز از اخبار بی‌اعتبار. در فهرست منابع کتاب، نام 559 اثر آمده است؛ از کهن‌ترین منابع تا آخرین آثار در حوزهٔ عاشوراپژوهی. در مقدمهٔ کتاب می‌خوانیم: «در تدوین این کتاب همهٔ مقاتل کهن و متأخر و مهم‌ترین مقاتل جدید، اعم از عربی و فارسی، از نظر گذشته است. پس اگر در لابلای کتاب، به‌ویژه در بیان چگونگی شهادت شهیدان یا در جریان اسارت اهل بیت (علیهم‌السّلام) برخی جزئیات و تفاصیل و شاخ و برگ‌های اضافی رایج در زمان ما بیان نشده، قطعاً از نظر مؤلفان دور نمانده است؛ بلکه چون از نظر شورای علمی با مبانی پژوهشی تاریخی سازگار نبوده، مطرح نشده و فرصت توضیح ضعف یا بی‌پایگی تک‌تک آن‌ها نبوده است؛ وگرنه چندین جلد بر کتاب افزوده می‌شد» (ص 31).
محتوا
مقتل حاضر مشتمل بر چهار بخش و چند فصل است.
بخش اول با عنوان «فصول مقدماتی»، حاوی مباحثی است دربارهٔ سیر مقتل‌نویسی از آغاز تا عصر حاضر، ادوار زندگی امام حسین، شهادت آن حضرت در گفتار پیامبران و امامان، فضیلت عزاداری برای آن حضرت، ریشه‌های قیام امام حسین و فلسفهٔ آن، پیشگویی‌های معصومان دربارهٔ تسلط بنی‌امیه.
بخش دوم تحت عنوان «امام حسین (علیه‌السّلام) و معاویه»، موانع قیام آن حضرت علیه معاویه، مواضع وی علیه حکومت معاویه و چگونگی ولی‌عهدی یزید بررسی شده است.
بخش سوم با عنوان «نهضت عاشورا از آغاز تا ورود امام حسین(علیه‌السّلام) به کربلا» که دربارهٔ کارنامهٔ آن حضرت در مدینه و مکه و در راه کوفه و نیز ساختار سیاسی-مذهبی کوفه.
بخش چهارم با عنوان «امام حسین (علیه‌السّلام) در کربلا»، گزارشی است از ورود امام به کربلا تا عاشورا، رویدادهای عاشورا تا شهادت بنی‌هاشم و پس از آن، نبرد و شهادت امام حسین و رویدادهای در پی آن.
با وجود کوشش نویسندگان کتاب در پرهیز از اخبار بی‌اعتبار، در مواضع متعددی ضمن نقل این اخبار، براساس آن تحلیل و نتیجه‌گیری شده است. فی‌المثل با اینکه نویسندگان کتاب معتقدند که امام حسین می‌دانست سرانجام در این قیام در عاشورای سال 61 به شهادت می‌رسد، اما به صورت قطعی از آن حضرت نقل کرده‌اند که فرمود: انّ اهل العراق غرّونی. یعنی اهل عراق (کوفیان)، مرا فریب دادند (ص 601).
جستارهای وابسته
منابع
- کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 257-258.