شام

شام به سرزمین منطقۀ سوریه،فلسطین،لبنان،اردن و اطراف آنها گفته مى‌شده است.

شامات هم مى‌گویند.این سرزمین در صدر اسلام فتح شد و معاویه در دورۀ عثمان والى آنجا بود و امویان از آن پس بر آن منطقه استیلا یافتند و از حکومت مشروع على«ع»سر برتافتند.دمشق،پایتخت امویان بود.یزید هم آنجا حکومت مى‌کرد.

از سرزمین شام در روایات،نکوهش شده و ائمّه از آن به بدى یاد کرده‌اند.اهل شام بویژه در عهد معاویه،با على دشمنى بسیار مى‌کردند و از جمله علل آن تبلیغات گستردۀ معاویه و امویان بر ضدّ على«ع»و بنى هاشم بود و چون در آن منطقه نفوذ و استیلا داشتند، افکار را بر ضدّ اهل بیت،منحرف مى‌ساختند و بذر دشمنى آنان را در دلها مى‌پراکندند.در دوره‌هاى بعد هم میان شامیان و عراقیان خصومت و ناسازگارى ادامه یافت و شهرها و مردم عراق،اغلب زیر بار حکومت دمشق نمى‌رفتند.سرهاى مسلم بن عقیل و هانى را پس از شهادتشان به شام که مقرّ حکومت یزید بود فرستادند.

اهل بیت سید الشهدا«ع»پس از واقعۀ کربلا که به اسارت دشمن در آمدند،ابتدا به کوفه و از آنجا به شام برده شدند و چند روزى در دمشق اقامت کردند.دیدارشان با یزید در دار الخلافه در همین شهر بود که حضرت زینب و امام سجاد«ع»در بارگاه یزید خطبه خواندند و یزید را رسوا ساختند. قبر حضرت زینب و رقیّه که هر دو بصورت حرم و زیارتگاه شیعه است،در شام است.قبر رقیّه نزدیک مسجد جامع دمشق و حرم حضرت زینب در زینبیّه،بیرون از دمشق است. سفر به شام براى اهل بیت حسین«ع»بسیار تلخ و مصیبتهاى دوران اسارت در این دیار،برایشان از سختترین مصیبتها بوده است.وقتى از امام سجّاد پرسیدند:در سفر کربلا،سختترین مصیبتهاى شما کجا بود،سه بار فرمود:

«الشام،الشام،الشام».

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 239-240.