تسلیه المجالس و زینه المجالس الموسوم بمقتل الحسین علیه السلام
تسلیه المجالس و زینه المجالس الموسوم بمقتل الحسین علیه السلام کتابی است درباره‌ی حوادث و وقایع کربلا که توسط محمّد بن ابی طالب حسینی نوشته شده و تصحیح فارسی آن را حسّون کریم انجام داده است.
| تسلیه المجالس و زینه المجالس الموسوم بمقتل الحسین علیه السلام
| |
|---|---|
 | |
| نویسنده | محمّد بن ابی طالب حسینی موسوی حائری کرکی |
| ناشر | مؤسسة المعارف الاسلامیة |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | 1418 ق |
| تعداد صفحات | 592 + 567 ص |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
نویسنده
نویسندهٔ کتاب محمّد بن ابی طالب حسینی موسوی حائری کرکی از عالمان گمنام قرن نهم و دهم است که از زندگی او، حتی تاریخ ولادت و مرگش، اطلاعی در دست نیست. از آنجا که وی در این کتاب از زیارت مرقد رسول خدا -ص- در سال 921 یاد می‌کند (ج 1، ص 212)، دانسته می‌شود که آن را پس از تاریخ فوق تألیف کرده است. همچنین وی در جایی دیگر از همین کتاب (ج 1، ص 50)، از کتاب دیگرش با عنوان السجع النفیس یاد می‌کند که به گفتهٔ آقابزرگ تهرانی در الذریعة (ج 12، ص 148)، در سال 955 تألیف شده و بنابراین، تاریخ تألیف تسلیة المجالس پس از سال 955 است.
درباره‌ی کتاب
از این کتاب با این عنوان‌ها یاد شده است: 1. تسلیة المجالس، 2. زینة المجالس، 3. تسلیة المجالس و زینة المجالس، 4. مقتل الامام الحسین علیه السلام. حال آنکه عنوان کتاب تسلیة المجالس و زینة المجالس است و بخشی از موضوع آن، مقتل امام. همان گونه که نویسنده در آغاز کتاب (ص 52)، به این عنوان تصریح کرده است. برخی هم پنداشته‌اند که نویسنده، دو کتاب با عنوان‌های تسلیة المجالس و زینة المجالس داشته که پنداری نادرست است.
مطالب کتاب به ده مجلس تقسیم شده است. مجلس اول (ج 1، ص 53 - 139) و مجلس پنجم تا دهم (ج 2، ص 85 - 548) دربارهٔ امام حسین -ع- و مجلس دوم تا چهارم دربارهٔ پیامبر و امام علی و امام حسن -ع- است. بنابراین هفت مجلس (بخش) از ده مجلس کتاب، که بیش از یک جلد است و بیشتر در جلد دوم کتاب است، به امام حسین اختصاص دارد. نتیجه اینکه کتاب حاضر فقط دربارهٔ امام حسین نیست؛ اما از آنجا که مطالب آن با بحث دربارهٔ آن حضرت آغاز می‌شود و اغلب آن دربارهٔ اوست و به مقتل الحسین علیه‌السلام نیز مشهور است، در این کتابشناسی معرفی می‌شود.
تسلیة المجالس و زینة المجالس کتابی است تاریخی-روایی و مورد استفادهٔ فراوان مجلسی در بحارالانوار. اهمیت این کتاب به لحاظ احتوای آن بر روایات ائمهٔ معصومین (ع) است. نویسنده در آغاز، بدون تصریح به نام کتاب روضة الشهداء، از آن یاد می‌کند و می‌گوید که این کتاب را به مانند آن تألیف کردم (ص 52). با وجود این، کتاب حاضر نظم و نسق روضة الشهداء را ندارد و مانند آن سهل التناول نیست. البته تکیه و تأکید نویسنده بر آمیخته بودن زندگی پیشوایان به بلا، متأثر از روضة الشهداء است و نثر آن نیز فصیح و مسجع است. در مجلس اول کتاب به گریستن بر امام حسین و آمیخته بودن زندگی پیامبران به بلا اشاره شده است. مجلس پنجم در مناقب و مکارم امام حسین و روایات پیامبر دربارهٔ شهادت اوست. مجلس ششم به قیام آن حضرت و رسیدنش به مکه و روانه کردن مسلم بن عقیل به کوفه اختصاص دارد. مجلس هفتم ویژهٔ حرکت امام به کوفه و رسیدن به کربلا و رخدادهای در این میان و شهادت آن حضرت و یارانش است. در مجلس هشتم از رخدادهای پس از عاشورا، مانند روانه کردن اسیران کربلا به کوفه و شام و خطبه‌های آنان، سخن رفته است. مجلس نهم مشتمل بر مطالب پراکنده‌ای است؛ از جمله: جراحات امام حسین، روایات دربارهٔ شهادت او، پاداش شهادت، دست اندازی خلفا به قبر امام حسین و قیام مختار. مجلس دهم به پاداش زیارت امام حسین اختصاص دارد.
برای تحقیق بیشتر دربارهٔ این کتاب رجوع شود به: علی صدرایی نیا، «تسلیة المجالس و زینة المجالس (کتاب حدیثی از قرن دهم)»، علوم حدیث (سال اول، شمارهٔ 1، پاییز 1375 و سال اول، شمارهٔ 2، زمستان 1375)، ص 182 - 187 و 239 - 252.
جستارهای وابسته
منابع
- کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 66-67.