عمر بن علی بن ابی طالب (ع)
عمر بن علی بن ابیطالب (ع) فرزند امیرالمؤمنین علی (ع)، مادرش لیلا دختر مسعود بن خالد بن ربعی بن مسلم بن جندل بن نهشل بن دارم تمیمی[۱] و یا صهباء مکنی به امّ‌حبیب دختر عباد بن ربیعه از اسرای یمامه یا عین‌التمر بوده است.[۲]
عمر مکنی به ابوالقاسم یا ابوحفص و مشهور به عمرالاطرف بود.
عمر و خواهرش رقیه همسر مسلم بن عقیل از یک مادر بوده‌اند. او از جوانان شجاع و دلیر بنیهاشم بود.
کتب سیر و تبارشناسان زندگی او را به اختلاف یاد می‌کنند. جماعتی بر این عقیده هستند که از آغاز سفر از مدینه تا کربلا به همراه مادر و خواهرش با برادر بزرگوارش امام حسین (ع) بود. بعد از ظهر عاشورا و پس از شهادت برادرش ابوبکر بن علی با اذن امام حسین (ع) به میدان جنگ رفت و درحالی‌که رجز می‌خواند، می‌جنگید:
أضرِبکم وَ لا أری فیکُم زَحَر | ||
یا زَحرُ یا زَحرُ تَدانِ مِن عُمَر | ||
شَرَّ مَکانٍ مِن حَریقٍ وَ سُعَر | ||
ذاکَ الشَّقی بالنَّبی وَ قَد کَفَر | ||
لَعَلَکَ الیومَ تَبوءُ مِن سَقَر | ||
فَانَّکَ الجاحِدُ یا شَرَّ البَشَر |
شما را با شمشیر می‌زنم ولی چرا در میان شما زحر بن بدر، قاتل برادرم را نمی‌بینم. همان مردِ پستِ شقاوت پیشه‌ای که به رسول خدا کفر می‌ورزد.
ای زحر! نزدیک‌تر آی تا با تیغ عمر در شراره دوزخ جای گیری.
همان جایی که افروخته و سوزان و بدترین مکان برای تو، بدترین انسان انکار کننده است.
عمر پس از نبردی شجاعانه، قاتل برادرش زحر بن بدر نخعی را کشت و سپس چنین رجز خواند:
خلوا عداة الله خلوا من عمر | ||
یضربکم بسیفه و لا یفر | ||
خلوا عن اللیث العبوس المکفهر | ||
و لیس یقدوا کالجبان المنجحر |
ای دشمنان خدا راه را باز کنید و از برابر شیر خشمگینِ توفنده چین بر چهره انداخته بپرهیزید.
او با شمشیر مرگ با شما می‌جنگد و از میدان نمی‌گریزد و مانند مردم ترسو به سوراخی نمی‌خزد.
عمر پس از جنگی دلاورانه به شهادت رسید.
در زیارت نامه‌ها نام وی ذکر نشده است، اما علاوه بر منابع متأخر، خوارزمی نیز نام او را در شمار شهدای کربلا ذکر کردهاند.[۳]
اما قول دوم چنانچه عمری در المجدی فی انساب الطالبیین و به نقل از وی ابن عنبه[۴] آورده‌اند عمرالاطرف از پیوستن به امام حسین (ع) تخلف ورزید اما بعدها به خونخواهی آن حضرت برخاست و در سال 96 هجری درحالی‌که 77 سال سن داشت، وفات یافت. بسیاری از سادات و علویان عراق و ایران و سایر بلاد اسلامی از تبار او هستند.
محمد تقی شوشتری این قول را رد کرده و معتقد است که عمرالاطرف در کربلا به شهادت رسیده است.[۵]
به هر حال این امکان وجود دارد که عمر بن علی شهید در کربلا و عمرالاطرف دو نفر باشند.[۶]
منبع
مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 468-470.
پی نوشت
- ↑ - انصار الحسین، ص153.
- ↑ - ناسخ التواریخ، ج2، ص336.
- ↑ - رک : مقتل الحسین (ع)، ج2، ص47-48؛ ناسخ التواریخ، ج2، ص336؛ ذخیرة الدارین، ص428،260؛ تنقیح المقال، ج2، ص346؛ بحار الانوار، ج45، ص37؛ روضة الشهداء، ص330.
- ↑ - عمدة الطالب، ص444.
- ↑ - قاموس الرجال، ج8، ص212.
- ↑ - برای تفصیل بیشتر رک : تاریخ طبری، ج5، ص154؛ مقتل الحسین (ع)، ج2، ص47-48؛ عمدة الطالب، ص444؛ منافب آل ابیطالب، ج4، ص107؛ ناسخ التواریخ، ج2، ص336؛ ذخیرة الدارین، ص428،260؛ تنقیح المقال، ج2، ص346؛ بحار الانوار، ج45، ص37؛ قاموس الرجال، ج8، ص212؛ وسیله الدارین، ص259؛ روضة الشهداء، ص330.