بازتاب تفکر عثمانی در واقعه کربلا

محمد رضا هدایت پناه . چاپ اول: قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1388. هشت + 271 ص، وزیری. 7 پژوهشی دقیق و مستند در بارهٔ مذهب قاتلان و دشمنان امام حسین است. این پژوهش نخست در قالب مقاله ای به چاپ رسید و سپس با اضافاتی تحت عنوان جریان شناسی فکری معارضان قیام کربلا منتشر شد (چاپ اول: قم، مرکز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی حوزهٔ علمیه، 1382)، و اکنون با اصلاحات و اضافاتی فراوان، بازنویسی شده است. کتاب مزبور در ردّ این شبهه و شایعه که امام حسین - ع - را شیعیانش کشتند، و به عبارت دیگر مسببان و عاملان قتل آن حضرت شیعیان کوفه بودند، نوشته شده است. در پیشگفتار نویسنده، ضمن مردود شمردن این شبهه، آمده است: «کتاب حاضر در صدد بیان این مطلب است که آنان که در کوفه مقابل قیام مسلم ایستادند و در کربلا سپاه عمر بن سعد را تشکیل دادند، دارای تفکر عثمانی بودهاند و کوفی بودن مساوی شیعه بودن، مغالطه ای بیش نیست. بدیهی است که این به معنای حاکمیت تفکر عثمانی بر کل شهر کوفه نیست و حتی انکار اکثریت شیعیان در برابر اقلیت عثمانی مذهبان نیست و چنین ادّعایی هم نشده است. اما معتقدیم همین اقلیت عثمانی با پشتوانهٔ قدرت زیاد و مدیریت فعال توانست با بسیج نیروهای خود در کوفه و البته استفادهٔ ابزاری از اراذل و اوباش شهر، در برابر اکثریت .(\ ό بایستد و آنان را شکست دهد» (ص نویسنده با ارائهٔ دلایل و قرائن متعددی، از جمله با استناد به نمادها و شعارهای عثمانی در سپاه مقابل امام حسین، ثابت کرده است که ایشان عثمانی مذهب بودند و کوفی بودنشان هیچ تعارضی با عثمانی بودنشان ندارد. در بحثی ذیل عنوان «آشنایی با عثمانی مذهبان نقش افرین در حادثهٔ کربلا»، 36 تن از این عذاه شناسانده شدهاند (ص 86-115). «مفاهیم و بستر تاریخی آنها»، «برنامههای تغییر هویت سیاسی - مذهبی کوفه»، «بازتاب تفکر عثمانی در کوفه»، «بازتاب تفکر عثمانی در کربلا» و «کربلا و نقش فقها و قراء»، عنوان بخشهای پنجگانهٔ کتاب است. سه کتاب دیگر در این موضوع، با مشخصات زیر، وجود دارد: زهیر علی حکیم. من قتل الامام الحسین علیہ السّلام؟ اشراف و تصحیح فاضل تاروتی. چاپ اول: قم، مؤشسة عاشوراء، 1427. 272 ص، وزیری؛ کاظم مصباح. من قتل الامام الحسین - ع -؟ چاپ اوّل: بیروت، دار الکاتب العربی، 1428. 656 ص، وزیری؛ سید علی حسینی میلانی. من هم قتلة الحسین علیه الشلام شیعة الکوفة؟ چاب اول: قم، مرکز الحقائق الاسلامیة، 1429. 487 ص، وزیری. گفتنی است یکی از اتهاماتی که بعضی از اهل سنت به شیعیان میزنند، این است که امام حسین را شیعیانش کشتند. در جهان عرب چند کتاب در این باره منتشر شده است؛ از جمله: من قتل الحسین؟ از عبدالله بن عبدالعزیز و من هم قتلة الحسین رضی الله عنه ؟ از عبدالشکور لکهنوی، ترجمهٔ محمد سلیم شاه. در هند و پاکستان نیز در حدود ده کتاب در این موضوع به چاپ رسیده است. در کتاب فهرستوارهٔ ایرادات و شبهات علیه شیعیان در هند و پاکستان، از سید کمال حاج سید جوادی (چاپ اول: وزارت فرهنگ و ارشساد اسلامی، 1375)، ص 62- 65، فهرست این آثار آمده است.

منابع

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 253-254.