نهضت امام حسین (ع) و قیام کربلا

غلامحسین زرگری نژاد. چاپ اول: تهران، سازمان مطالعه تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، 1383. هفت + 444 ص، وزیری. جدول. پژوهشی توصیفی - تحلیلی در بارهٔ نهضت امام حسین - ع - است و در بردارندهٔ هفت بخش. در آغاز کتاب ذیل عنوان «نقد و بررسی منابع و مآخذ تاریخ کربلا»، بحثی شده است دربارهٔ ابومخنف و مقتل او و اهمیت و ویژگیهای آن، «ریشه های تاریخی قیام»، عنوان بخش اول کتاب است و در بارهٔ کارنامهٔ امویان، وضع مردم کوفه و مواضع امام حسین - ع - در عصر معاویه. در بخش دوم با عنوان «سلطنت یزید و نهضت امام حسین (ع)»، از هجرت آن حضرت به مکه، نامه های کوفیان، فعالیتهای مسلم بن عقیل در کوفه، شهادت او و استیلای ابن زیاد بر کوفه سخن رفته است. بخش سوم و چهارم به «عزیمت امام حسین (ع) به سوی کوفه» و «ورود کاروان حسین(ع) به دشت کربلا» اختصاص دارد و با شهادت آن حضرت و اسارت خانوادهاش پایان مییابد. در بخش پنجم ذیل عنوان «قیام حسینی، اهداف و بنیادهای نظری و اعتقادی»، از ماهیت و اهداف قیام امام حسین سخن رفته است. بخش ششم، چنانکه عنوان آن گویاست، دربارهٔ «شکست توابین و خروج مختار و انتقام از قاتلان امام حسین (ع)» است. بخش هفتم به «شخصیت و نام و نشان شهدای کربلا» اختصاص دارد و در پایان کتاب جدولی ترسیم شده که در آن نام هر شهید و منبعی که وی را شهید دانسته، ثبت گردیده است. از نوادر کتاب اینکه نویسنده در بارهٔ تعداد بیعت کنندگان با مسلم بن عقیل، که حدّ اقل آن را دوازده هزار و هجده هزار نفر گفته اند، تردید کرده و گفته است شمار آنان از تعداد حاضران در کربلا نیز کمتر است (ص 137). نکتهٔ دیگر اینکه به دیدهٔ نویسنده، ابن زیاد در کوفه به خانهٔ هانی بن عروه نرفت و، در نتیجه، خودداری مسلم بن عقیل از کشتن ابن زیاد به استناد حدیث «الایمان قید الفتدلال»، منتفی است (ص 153 - 157). سومین نکته دربارهٔ محاصرهٔ قصر ابن زیاد است که به نظر نویسنده، یا مسلم بن عقیل در آنجا کوتاهی کرد، و یا تعداد همراهانش سیصد نفر نبودند، و یا مأموران قصر بیش از سی نفر بودند (ص 159 - 160).

منابع

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 231-232.