مختار ثقفى

از قیام کنندگان پس از حادثۀ کربلا براى انتقام خون شهدا و امام حسین علیه السلام.

مختار بن ابى عبیدۀ ثقفى،معروف به کیسان،در اصل از مردم طائف بود و مادرش دومة بنت وهب نام داشت.در سال هجرت به دنیا آمده.پدر او در زمان عمر به مدینه رفت، مختار نیز همراه پدرش به مدینه منتقل گشت.مردى بود خردمند،حاضر جواب،شجاع، بخشنده،تیزهوش ،کارشناس فنون رزم و غلبه بر دشمن.در دوران على«ع»به بنى هاشم پیوسته بود و با حضرت على در عراق به سر مى‌برد،پس از شهادت آن حضرت،ساکن بصره شد.در میان قوم خود،شریف بود.روایاتى در مدح او وارد شده است.مختار از مروّجین و ناشرین فضایل آل محمّد بود و پیوندش با اهل بیت،او را از ادبى سرشار و اخلاقى فاضل برخوردار ساخته بود.در نهان و آشکار هوادارى از دودمان پیامبر مى‌کرد.

میثم تمّار در زندان ابن زیاد،به مختار گفته بود که تو آزاد شده و به خونخواهى حسین«ع» خروج خواهى کرد و ابن زیاد را خواهى کشت.

وى در دورانى که مسلم بن عقیل در کوفه بود،او را به خانۀ خویش برد و با او به نفع امام حسین«ع»بیعت کرد.ابن زیاد،پس از کشتن مسلم،او را تازیانه زد و زندانى کرد و در ایّامى که حادثۀ کربلا اتّفاق افتاد،او و میثم تمّار در زندان بودند.مختار،پس از مرگ یزید در سال 64،به خونخواهى سید الشهدا«ع»قیام کرد و قاتلان امام حسین«ع»را کشت، سپس خود در جنگى با سپاهیان عبد الله بن زبیر در مکّه کشته شد.از امام باقر«ع»روایت است که:«لا تسبّوا المختار،فانّه قد قتل قتلتنا و طلب بثارنا...». قبر مختار،در رواق راهرو مرقد حضرت مسلم«ع»در کوفه قرار دارد.

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 409-410.