حنظله بن اسعد شبامی
حنظله بن اسعد بن شبام بن عبدالله بن اسعد بن حاشد بن همدان همدانی شبامی، شبامی منسوب به شبام، تیرهای است که از قبیله همدان منشعب شده و از اعراب قحطانی به شمار می‌روند. شبام نام شهری در یمن است. همچنین این نام را به کوهی در یمن و طایفه‌ای در کوفه نسبت داده‌اند. او از اهالی کوفه بود. [۱] حنظله از رجال سرشناس شیعه، سخنوری فصیح، بلیغ و توانا، شجاع، جسور و جنگجو، فداکار و پاک‌باز و قاری قرآن بوده است. او از محبین اهل بیت بوده است. او از جمله شیعیانی بود که مخفیانه از کوفه خارج شد و خود را به امام حسین (ع) رساند.
| اطلاعات اصحاب امام حسین (ع) | |
|---|---|
| نام کامل | حنظله بن اسعد بن شبام بن عبدالله بن اسعد بن حاشد بن همدان همدانی شبامی |
| محل زندگی | کوفه |
| نقش های برجسته | از یاران امام حسین (ع) |
نقش در واقعه کربلا
امام حسین (ع) قبل از روز تاسوعا و عاشورا و در روزهای هدنه و آرامش، با توجه به لیاقت‌هایی که داشت، او را برای احتجاج نزد سپاه عمر بن سعد فرستاد. او به طور مکرر برای مذاکره به خیمه‌گاه و سپاه بنی امیه رفت و آمد می‌کرد و برای به ثمر رسانیدن شروط مصالحه که از طرف امام حسین (ع) عنوان گشت، کوشش بسیار مبذول داشت. پس از نماز ظهر عاشورا وقتی که از اصحاب امام حسین (ع) جز تنی چند باقی نمانده بود و دشمن مرتب یاران امام حسین (ع) را آماج تیرهای خود قرار می‌داد، حنظله خود را همچون سپری در مقابل امام حسین (ع) قرار می‌داد و تیرها و نیزه‌ها و شمشیرهایی را که امام حسین (ع) را هدف قرار می‌دادند، به جان می‌خرید.
موعظه لشکر دشمن
حنظله در این حال سخنرانی و موعظه‌هایی را در مقابل لشکر دشمن ایراد می‌کرد. او پیش روی امام حسین (ع) به طرف دشمن ایستاد و آیات عذاب مربوط به قوم عاد و ثمود را خواند و فریاد زد: ”فُیسحِتَکم‌ْ بِعَذاب‌ٍ وَخاب‌َ مَن‌ْ اِفْتَری“ ای کوفیان! حسین را نکشید. ای مردم! بیم دارم امروز هم کاری کنید که مانند روز احزاب به آسیب مبتلا گردید. امروز از اراده شوم خود دست بردارید تا فردای قیامت به عذاب خدا معذب نشوید. ای مردم! خون حسین را نریزید تا از شکنجه خدا آسوده باشید و بدانید دروغ نمی‌گویم، زیرا ثابت شده آدم دروغ‌گو زیان‌کار است. [۲] امام حسین (ع) بر او رحمت فرستاد و فرمود: همین که آنان دعوت تو را رد کردند، مستحق عذاب گشتند. اکنون که برادران صالحت را کشتند، به طریق اولی مستحق و مستوجب عذابند. آنگاه از امام حسین (ع) اذن طلبید تا به سوی آخرت شتافته و به برادرانش ملحق شود. امام حسین (ع) فرمود: برو به سوی خیری که بهتر از دنیا و آنچه در دنیاست. به سوی سرزمینی که کهنه نمی‌شود.
وداع با امام حسین (ع)
حنظله سپس آخرین وداع خود را با امام حسین (ع) نمود و عرض کرد: سلام بر تو ای اباعبدالله و درود خدا بر تو و اهل بیتت باد! خداوند ما و شما را در بهشت جمع گرداند. امام حسین (ع) آمین گفت. پس از آن به میدان شتافت و دلیرانه جنگید تا شهید شد. [۳] در زیارت رجبیه و زیارت ناحیه مقدسه به وی سلام داده شده است اما نامش با مختصر تغییری آمده است: ”السَّلامُ عَلَی حَنظَلَةَ بنِ اَسَعدٍ الشّامِی اَو الشَّیبانی“ [۴]
منبع
مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 398-400.
پی نوشت
- ↑ انصار الحسین، ص97.
- ↑ تاریخ بلعمی، تکمله و ترجمه تاریخ طبری، بلعمی، ابو علی محمد بن محمد، تهران: انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ، 1341 ش.، ج5، ص443؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص458؛ نهایه الارب فی معرفه انساب العرب، قلقشندی، احمدبن علی، بیروت: 1405 ﻫ ق / 1984 م. ، ج7، ص191؛ با اشاره به ایات 30-33 سوره غافر.
- ↑ ر.ک : تاریخ بلعمی، تکمله و ترجمه تاریخ طبری، بلعمی، ابو علی محمد بن محمد، تهران: انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ، 1341 ش.، ج5، ص443؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص458؛ نهایه الارب فی معرفه انساب العرب، قلقشندی، احمدبن علی، بیروت: 1405 ﻫ ق / 1984 م. ، ج7، ص191.
- ↑ برای تفصیل بیشتر رک : تاریخ بلعمی، تکمله و ترجمه تاریخ طبری، بلعمی، ابو علی محمد بن محمد، تهران: انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ، 1341 ش.، ج5، ص223؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص105؛ عیون اخبارالرضا، صدوق (ابن بابویه)، ابوجعفر محمدبن علی، چاپ مهدی لاجوردی، قم: 1363 ش.، ج2، ص203؛ رجال طوسی، شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، به کوشش محمد صادق آل بحر العلوم، نجف: 1381 ﻫ ق.، ص73؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص25؛ اللهوف فی قتلی الطفوف (مقتل الحسین)، ابن طاووس، علی بن موسی بن محمد، نجف: مکتبه الحیدریه، 1385 ﻫ ق. ، ص47؛ مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. ، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. ، ج4، ص102؛ اعیان الشیعه، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: 1403 ﻫ ق.، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: 1403 ﻫ ق.، ج1، ص611، ج6، ص258؛ منتهی الآمال، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، 1381 ش، ج1، ص362؛ انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش. (ع)، ص97؛ وسیله الدارین فی انصار الحسین، موسوی زنجانی، بیروت: مؤسسه اعلمی، 1402 ﻫ ق. ، ص101-102؛ تنقیح المقال فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبدالله، نجف: المطبعه الحیریه، 1352 ﻫ ق.، ج1، ص328؛ ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش. (ع)، ص77؛قاموس الرجال، طوسی التستری، محمدتقی، تهران: مرکز نشر کتاب، 1379 ه ق.، ج4، ص76؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، خویی، سید ابوالقاسم، نشر توحید، 1413 ﻫ ق. ، ج3، ص232؛ اقبال بالاعمال الحسنه فیما یعمل مره فی السنه، سید بن طاووس، علی بن موسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی، 1414 ﻫ ق.، ص714؛ الحدائق الوردیه، محلی شهید، حمیدالدین احمد بن محمد علی، دمشق: دار اسامه.، ص104؛ فرسان الهیجاء، محلاتی، ذبیح الله، مرکز نشر کتاب، 1390 ه ق.، ج1، ص132.