دائره المعارف الحسینیه
محمد صادق محمّد (کرباسی). چاپ اول: لندن، المرکز الحسینی للذر اسات، 1414 ق. 332 ج، وزیری.
کتاب حاضر نخستین دایرة‌المعارف دربارهٔ امام حسین -ع- است؛ ولی نه به مفهوم مصطلح و نه به ترتیب حروف الفبا، بلکه به صورت موضوعی که یک نفر عهده‌دار فراهم آوردن آن شده است. در کتابی با عنوان آشنایی با دائرةالمعارف الحسینیة، تهیه و تنظیم نضیر خزرجی (چاپ اول: قم، نشر مدین، 1375)، آمده است که تدوین این کتاب از سال 1365 آغاز شد و تعداد جلدهای آن به 332 جلد می‌رسد، اما ممکن است بیش از این شود و تا پانصد جلد پیش‌بینی شده است (ص 18).
در همین کتاب می‌خوانیم: علامهٔ جلیل، آیت الله محمد صادق کرباسی حائری، با مشکلات فراوان و پشتکار عجیب، همهٔ آثار دربارهٔ سیدالشهداء را گردآوری کرده و آنچه لازم بود، بر حسب موضوع، در دائرةالمعارف الحسینیة آورده و تبویب کرده است. این کتاب را باید معجزهٔ علمی و فرهنگی تلقی کرد که قلم از تحسین آن قاصر است (ص 18).
هر یک یا چند جلد این اثر یک عنوان فرعی دارد و دربارهٔ یک موضوع است. تاکنون در حدود هفتاد جلد از این کتاب به چاپ رسیده است. عنوان برخی جلدهای آن، بدون رعایت ترتیب، به این شرح است: دیوان الامام الحسین (ع)، المدخل الی الشعرالحسینی، معجم الشعراء الناظمین فی الحسین (ع)، دیوان القرن الاول، دیوان القرن الثانی عشر، دیوان الابوذیة، معجم انصار الحسین علیه‌السلام، معجم خطباء المنبرالحسینی، معجم المصنفات الحسینیة، الحسین و الشریع الاسلامی، الحسین الکریم فی القرآن العظیم، الحسین علیه‌السلام فی السّنة، السّیرة الحسینیة، الصّحیفة الحسینیة الکاملة، العامل السیاسی لنهضة الحسین (ع)، تاریخ المراقد.
در حدود 150 جلد از این اثر به اشعار و شاعران اختصاص دارد. بعضی جلدهای آن ربط دقیق با موضوع دارد و بعضی نه. چند جلد کتاب شامل فرهنگ رجالی است که نامشان «حسین» است. چند جلد دیگر به مؤسسه‌هایی اختصاص دارد که به نام امام حسین -ع- است.
با انتشار همهٔ جلدهای این کتاب، اغلب اطلاعات دربارهٔ امام حسین در یک کتاب گرد می‌آید و راه را برای شناخت بیشتر آن حضرت فراهم می‌کند.
گفتنی است در این کتاب، هم مطالب خارج از موضوع فراوان است، هم مطالب فراوانی از قلم افتاده است، و هم لغزش‌های فراوانی ملاحظه می‌شود. شاید از همین روست که در پایان کتاب آشنایی با دائرة المعارف الحسینیة گفته شده است: از همهٔ کسانی که از این طرح عظیم آگاهی یافته‌اند، تقاضا داریم که هر گونه مدارک و اطلاعاتی دارند، برای ما ارسال کنند. مؤلف از همهٔ اطلاعات و طرح‌ها و پیشنهادها، به هر زبانی که باشد، استقبال می‌کند و دست همهٔ مؤلفان و مؤسسه‌های پژوهشی را به گرمی می‌فشرد (ص 82).
جستارهای وابسته
منابع
کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 194-195.