المنتخب فی جمع المراثی و الخطب

فخرالدین طریحی نجفی. چاپ اول: [قم]، منشورات شریف رضی، 1413 ق. 2 ز، 496 ص، وزیری.

نویسندهٔ کتاب از عالمان نامدار شیعه است و آثار متعددی دارد که از میان آنها مجمع البحرین از همه مشهورتر است. وی سه کتاب کبیر و وسیط و صغیر با عنوان المنتخب داشته است، اما دانسته نیست کتاب حاضر کدامیک از آنهاست. همچنین تاریخ تألیف این کتاب معلوم نیست، ولی چون نویسنده در سال 1085 یا 1087 درگذشته، بنابراین تاریخ تألیفش پیش از سالهای مزبور و نیز پیش از تألیف بحار الانوار است که در آن از المنتخب نقل شده. المنتخب، که بدان المجالس الطریحیة و المجالس الفخریه نیز میگویند، شامل مجموعه ای از احادیث و مراثی در بارهٔ امام حسین - ع - و ائمهٔ طاهرین سمع - است. این کتاب به امام حسین اختصاص ندارد، ولی محورش آن حضرت است و در جای جای آن به امام حسین پرداخته شده. مطالب کتاب به دو جزء تقسیم شده و هر جزء شامل ده مجلس و هر مجلس شامل چند باب است. در هر باب، و نیز در هر مجلس، نه از یک موضوع، بلکه از موضوعات متعددی، آن هم بی ارتباط با یکدیگر، سخن رفته است. المنتخب جنگی است شامل حدیث و شعر دربارهٔ امام حسین. مطالب هر باب، و نیز هر مجلس، غالباً با خطاب به مؤمنان آغاز می شود و به آنها توصیه میشود که گریه و ند به کنند و ماتم پیشه سازند و در عزاداری بکوشند. در سراسر کتاب عباراتی چون

«اجر واماء العیون» و «اجروا الذماء من العیون» و «اسکبوا العبرات» ملاحظه میشود. آنگاه احادیث و اشعاری در فضایل و مصائب نقل می شود. اغلب احادیث، مرسل و برخی از آنها ضعیف است. از محتوای کتاب چنین برمیآید که نویسنده، آن را به هدف گریاندن مؤمنان و تشویق به عزاداری و برای خواندن در مجلس عزا نوشته است. در واقع المنتخب، روضه نویسی از مقتل امام حسین است و کمتر کتابی بدین سبک و سیاق، و بدین اندازه غیر منظم، وجود دارد. عالمان باریک بین برآنند که در المنتخب مسامحات فراوانی یافت می شود و مطالب ویژهٔ آن اعتباری ندارد. میرزا محمّد ارباب قمی در کتاب اربعین حسینیه (ص 243)، میگوید: حدیث کساء متواتر است، «اما حدیث کسای معروف در زمان ما در کتب معتبره نقل نشده و از خصائص منتخب شیخ طریحی است و خالی از اخلال در متن نباشد و....» همچنین نوری در لولز و مرجان (ص 183 - 184)، میگوید: «قضهٔ زعفر جنی و عروسی قاسم... هر دو در روضهٔ کاشفی موجود است ] و دوم در منتخب شیخ طریحی که مشتمل است بر موهون؛ مثل دفن کردن دشمنان جناب عبدالعظیم حسنی را زنده در ری.» آقا بزرگ تهرانی در الذریعة (ج 22، ص 420)، ضمن معرفی نسخه های المنتخب، به اختلاف مطالب آنها اشاره کرده است. چنین می نماید که در این کتاب تصرفاتی شده است.

منابع

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 68-69.