تأثیر تبریزی‌

میرزا محسن تأثیر تبریزی، متخلص به «تأثیر» از سخنوران شیعی ایران و از تبریزی‌های متولد شده در اصفهان است که به سال 1060 ه ق. متولد شده است. خاندان او تبریزی الاصل بودند. اجداد وی را شاه عباس صفوی (م 1038 ق) از تبریز کوچانید و در اصفهان مسکن داد. و میرزا محسن در این شهر به دنیا آمد، وی با شاه سلیمان صفوی (م 1078 ق) و شاه سلطان حسین (م 1140) معاصر بود مدتی نیز حکومت یزد را در به عهده داشت.

وی از طرف حکومت صفویه شغلهای دیوانی داشته است و به سال 1120 هجری از خدمت دیوانی کناره گرفت و با عزّت و احترام در خانه‌ی خود معتکف گشت.

تأثیر به سال 1129 ه ق. در اصفهان درگذشت و همانجا دفن شد.

دیوان او شامل قصاید، قطعات، غزلیات، ترکیب بندها، مثنوی‌ها و رباعی‌ها می‌باشد که در حدود 16435 بیت شمرده‌اند.

مثنوی‌های او عبارتند از: «منهاج المعراج»، «میمنت در حسن آداب و کسب اخلاق»، «دعوة العاشقین»، «گلزار سعادت» و ...

تذکره نویسان او را به داشتن «آداب حمیده و اخلاق پسندیده» ستوده‌اند و «سخنوری بزرگ منش و نیکو نهاد» دانسته‌اند. وی در علم سیاق از سرآمدان عهد خویش و در اداره‌ی کارهای دیوانی مهارتی فراوان داشت. وی با حزین لاهیجی معاصر و با او معاشر بوده است.

جز غم نبود مائده‌ی خوان کربلا		جز خون نبود نعمت الوان کربلا
افلاکیان هنوز به سر خاک می‌کنند		زان گردها که خاست ز میدان کربلا
پای فرات آبله‌دار از حباب شد		در جستجوی سوخته جانان کربلا
شد شمع‌وار ریشه کن از سوز تشنگی‌		نخلی که سر کشید ز بستان کربلا
در قید رشته همچو اسیران فتاده است‌		عقد گهر به یاد یتیمان کربلا
دارد پیام از دل صد چاک مصطفی‌		هرگل که سر زند ز گلستان کربلا
از غم دگر نکرد که چرخ پیر راست‌		زان دم که دید داغ جوانان کربلا
زان دم که دید تشنه لب آن نامور بماند		آب گهر گره به گلوی گهر بماند

منابع

دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 832.