انس بن حارث کاهلی
انس بن حارث بن نبیة بن کاهل بن عمرو بن صعب بن اسد بن خزیمه کاهلی اسدی کوفی، از اصحاب پیامبر (ص) و از برجستگان شیعه و از شیوخ بزرگ کوفه بود. کاهلی منسوب به بنی کاهل، تیره‌ای از قبیله بنی اسد بن خزیمه از اعراب عدنانی شمال شبه جزیره است. [۱] برخی پیوستن انس بن حارث به امام حسین (ع) را در مکه دانسته و برخی دیگر در کربلا و شبانه می‌دانند.
| اطلاعات اصحاب امام حسین (ع) | |
|---|---|
| نام کامل | انس بن حارث بن نبیة بن کاهل بن عمرو بن صعب بن اسد بن خزیمه کاهلی اسدی کوفی |
| محل زندگی | کوفه |
| نقش های برجسته | بعد از نبردی دلیرانه در حالی که زخمی و خون‌آلود بود، به شهادت رسید |
زندگینامه
ابن سعد بیان می‌کند که منازل بنی کاهل، در کوفه بوده است. [۲] انس در جنگ‌های بدر و حنین شرکت کرده و احادیثی از آن حضرت را روایت می‌کرد. او حدیث مشهوری از پیامبر (ص) را نقل کرده است که آن حضرت فرمود: این فرزندم در سرزمین عراق کشته می‌شود. هر کس او را درک کرد، حمایتش کند. [۳] انس خود و پدرش از اصحاب پیامبر (ص) بودند. [۴] پدرش حارث از اصحاب صفه بوده است. انس پس از رحلت پیامبر (ص)، از یاوران امام علی (ع) و امام حسن (ع) بود. او عابدی زاهد، حافظ و قاری قرآن و جنگاوری شجاع و پاک‌باز بود. انس پیرمردی مسن بود که به حکم صحابی بودن منزلت و موقعیتی عالی در جامعه داشت.
نقش در واقعه کربلا
انس در کربلا مأموریت یافت تا پیام امام حسین (ع) را به عمر بن سعد برساند. او به عمر سلام نکرد. عمر پرسید چرا سلام نکردی؟ آیا ما را کافر می‌دانی؟ انس پاسخ داد: چگونه منکر خدا و رسول الله نیستی در حالی که برای ریختن خون فرزند پیامبر (ص) کمر بسته‌ای؟ انس صبح عاشورا و پس از حمله اول، پس از شهادت قُرة بن ابی قُره غفاری، به حضور امام حسین (ع) رسید و از آن حضرت اذن جهاد طلبید. امام حسین (ع) اجازه فرمود. انس در هنگام نبرد، ابروان خود را با دستمال به پیشانی بست تا مانع دید وی نگردد و کمر خود را که خمیده بود، با عمامه‌اش محکم کرد. امام حسین (ع) حالت او را که دید اشک از چشمانش جاری شد و فرمود: خدا را شکر می‌کنم که از یاری تو ای شیخ برخوردارم.
رجزخوانی
او در حالی‌که رجز می‌خواند، به سوی میدان شتافت و جنگید:
قَدْ عَلِمَت‌ْ کاهِلُ‌ها وَ دُودان | ||
بِاَن‌َّ قَومی افَة‌ً لِلاَقْران | ||
فَباشروا الموت بطعن الان | ||
آلُ علی شیعةُ الرّحمن | ||
وَ الخَنْدَقِیون‌َ وَ قَیس‌ُ عیلان | ||
لَدَی الوغی و سادَةُ الفُرسان | ||
لَسنا نَری العجز عن الطّعان | ||
آلُ زیاد شیعةَ الشّیطان [۵] |
به تحقیق قبایل کاهل و دودان بنی اسد و خندقیون و قیس عیلان می‌دانند که قبیله و قوم من، کشنده حریف در هنگام جنگ و سرور سوارکاران و نبردپیشگان هستند.
ما چالاک و بی‌امان نیزه‌های مرگ را می‌بارانیم و بی‌نشان از ناتوانی، دشمنان را از مرگ کامیاب می‌کنیم.
آل علی شیعیان رحمانند و آل زیاد پیروان شیطان هستند.
رجز انس تبیین مرزهاست. تفسیر رویارویی دو شیعه و دو پیرو، دو جریان و دو فرهنگ، مرز روشنایی و تاریکی، حقیقت و دروغ، ایمان و عصیان.
انس بعد از نبردی دلیرانه در حالی که زخمی و خون‌آلود بود، به شهادت رسید.
در زیارت رجبیه و زیارت ناحیه مقدسه به وی سلام داده شده است: ”السَّلامُ عَلَی اَنسِ بنِ کاهِلِ الاَسَدی“ [۶]
کمیت شاعر مشهور عرب در سوگ حبیب بن مظاهر و انس بن مالک گفته است:
سِوی عُصَبةُ فیهم حَبیبُ مُعفَّرَ | ||
قَضی نَحبشهُ وَ الکاهِلی مُرَمَّلُ |
ابن شهر آشوب و خوارزمی بر اثر اشتباه و خطا در نوشتن نام، او را مالک بن انس کاهلی ذکر کرده‌اند. [۷] بر اثر همین اشتباه مجلسی در بحارالانوار نامش را مالک بن انس مالکی ذکر کرده و بعد از آن با استناد به قول ابن نمّای حلی آن را تصحیح کرده است. [۸]
منبع
مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 347-349.
پی نوشت
- ↑ انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، ص85.
- ↑ الطبقات الکبری، این سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دارصادر، 1405 ه ق.، این سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دارصادر، 1405 ه ق.، این سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دارصادر، 1405 ه ق.، ج6، ص58.
- ↑ اسد الغابه فی معرفه الصحابه، ابن اثیر، عزّ الدین علی بن احمد بن ابی الکرم، چاپ عادل احمد رفاعی، بیروت: 1417 ﻫ ق / 1966 م. فی معرفه الصحابه، ابن اثیر، عزّ الدین علی بن احمد بن ابی الکرم، چاپ عادل احمد رفاعی، بیروت: 1417 ﻫ ق / 1966 م.، ج1، ص349؛ الاصابه فی تمییز الصحابه ، ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی، 1328 ﻫ ق. فی تمییز الصحابه ، ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی، 1328 ﻫ ق.، ج1، ص68؛ دلائل النبوه و معرفه احوال صاحب الشریعه، بیهقی، ابوبکر احمد بن الحسین، تحقیق عبدالمعطی قلعجی، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1405 ﻫ و معرفه احوال صاحب الشریعه، بیهقی، ابوبکر احمد بن الحسین، تحقیق عبدالمعطی قلعجی، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1405 ﻫ ، ج2، ص710؛ ترجمه الامام الحسین (ع) من تاریخ دمشق، ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن حسن، تحقیق علامه شیخ باقر محمودی، بیروت: مؤسسه المحمودی، 13 من تاریخ دمشق، ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن حسن، تحقیق علامه شیخ باقر محمودی، بیروت: مؤسسه المحمودی، 13 من تاریخ دمشق، ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن حسن، تحقیق علامه شیخ باقر محمودی، بیروت: مؤسسه المحمودی، 139، ص238-239.
- ↑ رجال طوسی، ص71،3.
- ↑ الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: 1395 ه ق/ 1975 م.، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: 1395 ه ق/ 1975 م.، ج5، ص196؛مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. ، ج4، ص102؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص18.
- ↑ برای تفصیل بیشتر رک : الطبقات الکبری، این سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دارصادر، 1405 ه ق.، این سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دارصادر، 1405 ه ق.، این سعد کاتب واقدی، محمد، چاپ احسان عباس، بیروت: دارصادر، 1405 ه ق.، ج6، ص58؛ الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: 1395 ه ق/ 1975 م.، ج5، ص196؛ تاریخ الکبیر بخاری، ج2، ص20؛رجال طوسی، شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، به کوشش محمد صادق آل بحر العلوم، نجف: 1381 ﻫ ق.، ص71،3؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص18؛ مقتل الحسین المقرم، المقرم، السید عبدالرزاق، بیروت: دارالکتاب الاسلامی، 1979 م. ، ج2، ص253؛ اسد الغابه فی معرفه الصحابه، ابن اثیر، عزّ الدین علی بن احمد بن ابی الکرم، چاپ عادل احمد رفاعی، بیروت: 1417 ﻫ ق / 1966 م.، ج1، ص122؛ الاصابه فی تمییز الصحابه ، ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی، 1328 ﻫ ق.، ج1، ص68؛ دلائل النبوه و معرفه احوال صاحب الشریعه، بیهقی، ابوبکر احمد بن الحسین، تحقیق عبدالمعطی قلعجی، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1405 ﻫ ، ج2، ص710؛ ترجمه الامام الحسین (ع) من تاریخ دمشق، ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن حسن، تحقیق علامه شیخ باقر محمودی، بیروت: مؤسسه المحمودی، 13 من تاریخ دمشق، ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن حسن، تحقیق علامه شیخ باقر محمودی، بیروت: مؤسسه المحمودی، 139، ص238-239؛مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. ، ج4، ص102؛ الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، 1362 ش، ج101، ص341؛اعیان الشیعه، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: 1403 ﻫ ق، ج1، ص136؛ وسیله الدارین فی انصار الحسین، موسوی زنجانی، بیروت: مؤسسه اعلمی، 1402 ﻫ ق. ، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، 1381 ش. وسیله الدارین، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، 1381 ش. ، ج1، ص362؛ انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، ص84-85؛ وسیله الدارین، ص101-102؛ تنقیح المقال فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبدالله، نجف: المطبعه الحیریه، 1352 ﻫ ق. فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبدالله، نجف: المطبعه الحیریه، 1352 ﻫ ق.، ج2، ص142؛ ⦁ ⦁ ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، ص55-56؛الحیاة الحسین بن علی (ع)، باقر شریف قریشی، قم: مکتبه داوری، 1397 ﻫ ق. ج3، ص234؛ قاموس الرجال، ج6، ص514؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، خویی، سید ابوالقاسم، نشر توحید، 1413 ﻫ ق. و تفصیل طبقات الرواه، خویی، سید ابوالقاسم، نشر توحید، 1413 ﻫ ق. ، ج3، ص232؛ نقد الرجال، حسینی تفرشی، میرمصطفی بن حسین، تهران: 1318 ش. ، حسینی تفرشی، میرمصطفی بن حسین، تهران: 1318 ش. ، ج3، ص52؛ اقبال بالاعمال الحسنه فیما یعمل مره فی السنه، سید بن طاووس، علی بن موسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی،، ص714؛ مثیر الاحزان، ابن نما حلّی، نجم الدین محمد بن جعفر، نجف اشرف: منشورات المطیعه الحیدریه، 1369 ﻫ ق / 1950 م. ، ص63؛فرسان الهیجاء، محلاتی، ذبیح الله، مرکز نشر کتاب، 1390 ه ق.، ج1، ص233.
- ↑ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص18؛مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. ، ج4، ص102.
- ↑ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، 1362 ش، ج101، ص341.