نذرخوانی

در دهه اول ماه محرم، عده ای سفره نذری می گسترانند عده ای دیگر شربت نذری بین عزاداران پخش می کنند گروهی دیگر نیز غذای نذری تهیه و توزیع می کنند. بچه ها به در خانه ها می روند و به جمع آوری نذورات می پردازند. در تمامی این مراسم، نوحه هایی خوانده می شود که به نوع خوانش آن ها «نذری خوانی» می گویند. در این بخش، به تعدادی از نذری خوانی ها اشاره شده است.

در ولاشجرد اراک، در ماه محرم، کسانی که نذری داشتند، شربت هایی با شکر یا شیره انگور تهیه می کردند و یک نفر با خواندن اشعار زیر آن را بین عزاداران توزیع می کرد:

شربت شاه بر مزید		لعنت حق بر یزید
شربت شاه بر نمد		لعنت حق بر ابن سعد
شربت شاه نوش جان		هلاک شود بی ایمان
شربت شاه پر قوام		لعنت حق بر قطام
شربت شاه طفیلی		لعنت حق به خولی
شربت شاه به امت		صلوات بر محمد

و در پایان همه می گفتند: «خدا نذرش را قبول کند و بلایش را دور سازد».

امروزه در فین کاشان نیز، عده ای از مردم در روز تاسوعا با گستراندن سفره حضرت عباس (ع) نوحه سرایی می کنند. بر سر این سفره، آجیل مشکل گشا، شیرینی، کاچی، پنیر و سبزی خوردن، ماست، شربتت و میوه هایی مانند هندوانه یا خربزه می گذارند و تعداد زیادی شمع روشن می کنند. قبل از خوردن غذا و میوه هم حاضران دو رکعت نماز حاجت به جا می آورند و پس از توسل به حضرت عباس (ع) و دوزاده امام، شروع به خواندن این نوحه می کنند:

ای ماه بنی هاشم		خورشید لقا عباس
ای نور دل حیدر		شمع شهدا عباس
با محنت و درد و غم		ما رو به تو آوردیم
دست من محزون گیر		از بهر خدا عباس
عباس علی سردار		سقای علم بردار
این غم که تو می دانی		از روی دلم بردار

تا چندی پیش نیز در ملاوه دودانگه ساری مازندران، در روزهای تاسوعا و عاشورا هنگام پخش شربت های نذری این جملات را می خواندند:

این ندا از عالم بالا رسید

نور چشم مصطفی فرزند زهرا شد شهید

جام شربت را بنوش گو لعنت حق بر یزید

منبع

• اصغر شعاع، علی آنی‌زاده، رقیه حاج محمدیاری، شهرزاد دوستی، الهه شایسته رخ، محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ص 208-209.