تعزیه در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
T.ramezani (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «صادق همایونی. چاپ اول: شیراز، انتشارات نوید، 1368 (1410 ق). 818 ص، وزیری. تصویر...» ایجاد کرد) |
T.ramezani (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
صادق همایونی. چاپ اول: شیراز، انتشارات نوید، 1368 (1410 ق). 818 ص، وزیری. | صادق همایونی. چاپ اول: شیراز، انتشارات نوید، 1368 (1410 ق). 818 ص، وزیری. تصویر، سند. | ||
تصویر، سند. | |||
263، تجدید چاپ شده است. | مفصل‌ترین و مستندترین کتاب دربارهٔ تعزیه تا هنگام انتشار آن است که با استناد به دهها کتاب و مقاله نوشته شده و گذشته از این، مستند به دیدهها و شنیده‌های نویسنده است و شامل دهها تصویر از صحنه‌های تعزیه. محدودهٔ تحقیق کتاب، ایران است و موضوع آن فقط تعزیه‌های امام حسین -ع- نیست، اما اغلب مطالب کتاب به آن حضرت و یارانش اختصاص دارد. | ||
مطالب کتاب، توصیفی-تحلیلی است و با دید مردمشناختی به تعزیه نگریسته شده و از صحّت و سقم تعزیه‌ها و خرافات و تحریفات در آنها سخنی نرفته است. مثلاً در بحث «تجزیه و تحلیل تعزیهٔ قاسم» (ص 675-688)، از همه چیز، جزء مجعول بودن برخی مطالب دربارهٔ قاسم، سخن گفته شده است. | |||
کتاب حاضر در شش بخش سامان یافته است: | |||
«تعزیه و تاریخ»، عنوان بخش اول کتاب است و در آن از مسائلی چون ریشه‌های نمایش در ایران پیش از اسلام، سیر تطوّر تعزیه، تکامل و انحطاط آن و نقش اشرافیت در نابود کردن این هنر مذهبی و توده‌ای سخن رفته است. | |||
در بخش دوم با عنوان «سخنانی چند پیرامون تعزیه»، نخست از «ارکان و عناصر سازنده و پردازندهٔ تعزیه» سخن گفته شده است؛ مانند شعر، نقالی، سخنوری، موسیقی، عزاداری و پرده‌داری. آنگاه به «ویژگیهای تعزیه» اشاره شده است؛ از جمله پیوند تعزیه با اسطورههای مذهبی و قصص قرآن، نزدیکی با زندگی تودهٔ مردم، زبان ویژه و پیوند با اسطورههای تاریخی و فرهنگی ایران. | |||
عنوان بخش سوم کتاب «بررسی تعزیه‌ها» است و در آن به دیدگاه محققان دربارهٔ تعزیه‌های ایرانی، منبع الهام سرایندگان تعزیه‌ها و تأثیر تعزیه در زبان محاوره پرداخته شده است. در این بخش، «فرهنگ اصطلاحات و اسامی در تعزیه‌ها» ارائه و توضیح داده شده است؛ مانند ابن زیاد، ابن سعدخوان، بیاض، پیشخوانی، چاووش‌خوانی، شام غریبان، مخالف‌خوان و نسخه‌گردان. | |||
بخش چهارم کتاب با عنوان «تعزیه‌ها و ترتیب و وسائل آنها» آغاز می‌شود و در آن از مسائلی چون اسامی تعزیه‌ها، طریقهٔ تعزیه‌خوانی، وسایل و ابزارها و لباسهای تعزیه و تعزیهخوانهای بزرگ سخن رفته است. در این بخشی از بیش از صد تعزیه نام برده شده است؛ از جمله تعزیهٔ امیر تیمور، خروج مختار، شهادت قاسم، طفلان مسلم، علی اکبر، ورود به شام، ورود به کوفه و 72 تن. | |||
«چند تعزیه»، عنوان بخش پنجم است و شامل متن تعزیهٔ عباس-امام، امام رضا، حضرت معصومه، قانیا (شاه فرنگ)، علی اکبر، امام حسن و حر. | |||
در ششمین بخش کتاب متن تعزیهٔ قاسم آمده و سپس به تجزیه و تحلیل آن پرداخته شده است. | |||
برای شناخت بیشتر این کتاب رجوع شود به: سید محمّد علی جمالزاده، «تعزیه در ایران»، کلک (شمارهٔ 11-12، بهمن و اسفند 1369)، ص 241-249. همچنین این مقاله در مجلهٔ تاریخ و فرهنگ معاصر (سال سوم، شمارهٔ 3 و 4، پاییز و زمستان 1373)، ص 257-263، تجدید چاپ شده است. | |||
نسخهٔ ۱۱ دسامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۷:۱۰
صادق همایونی. چاپ اول: شیراز، انتشارات نوید، 1368 (1410 ق). 818 ص، وزیری. تصویر، سند.
مفصل‌ترین و مستندترین کتاب دربارهٔ تعزیه تا هنگام انتشار آن است که با استناد به دهها کتاب و مقاله نوشته شده و گذشته از این، مستند به دیدهها و شنیده‌های نویسنده است و شامل دهها تصویر از صحنه‌های تعزیه. محدودهٔ تحقیق کتاب، ایران است و موضوع آن فقط تعزیه‌های امام حسین -ع- نیست، اما اغلب مطالب کتاب به آن حضرت و یارانش اختصاص دارد.
مطالب کتاب، توصیفی-تحلیلی است و با دید مردمشناختی به تعزیه نگریسته شده و از صحّت و سقم تعزیه‌ها و خرافات و تحریفات در آنها سخنی نرفته است. مثلاً در بحث «تجزیه و تحلیل تعزیهٔ قاسم» (ص 675-688)، از همه چیز، جزء مجعول بودن برخی مطالب دربارهٔ قاسم، سخن گفته شده است.
کتاب حاضر در شش بخش سامان یافته است:
«تعزیه و تاریخ»، عنوان بخش اول کتاب است و در آن از مسائلی چون ریشه‌های نمایش در ایران پیش از اسلام، سیر تطوّر تعزیه، تکامل و انحطاط آن و نقش اشرافیت در نابود کردن این هنر مذهبی و توده‌ای سخن رفته است.
در بخش دوم با عنوان «سخنانی چند پیرامون تعزیه»، نخست از «ارکان و عناصر سازنده و پردازندهٔ تعزیه» سخن گفته شده است؛ مانند شعر، نقالی، سخنوری، موسیقی، عزاداری و پرده‌داری. آنگاه به «ویژگیهای تعزیه» اشاره شده است؛ از جمله پیوند تعزیه با اسطورههای مذهبی و قصص قرآن، نزدیکی با زندگی تودهٔ مردم، زبان ویژه و پیوند با اسطورههای تاریخی و فرهنگی ایران.
عنوان بخش سوم کتاب «بررسی تعزیه‌ها» است و در آن به دیدگاه محققان دربارهٔ تعزیه‌های ایرانی، منبع الهام سرایندگان تعزیه‌ها و تأثیر تعزیه در زبان محاوره پرداخته شده است. در این بخش، «فرهنگ اصطلاحات و اسامی در تعزیه‌ها» ارائه و توضیح داده شده است؛ مانند ابن زیاد، ابن سعدخوان، بیاض، پیشخوانی، چاووش‌خوانی، شام غریبان، مخالف‌خوان و نسخه‌گردان.
بخش چهارم کتاب با عنوان «تعزیه‌ها و ترتیب و وسائل آنها» آغاز می‌شود و در آن از مسائلی چون اسامی تعزیه‌ها، طریقهٔ تعزیه‌خوانی، وسایل و ابزارها و لباسهای تعزیه و تعزیهخوانهای بزرگ سخن رفته است. در این بخشی از بیش از صد تعزیه نام برده شده است؛ از جمله تعزیهٔ امیر تیمور، خروج مختار، شهادت قاسم، طفلان مسلم، علی اکبر، ورود به شام، ورود به کوفه و 72 تن.
«چند تعزیه»، عنوان بخش پنجم است و شامل متن تعزیهٔ عباس-امام، امام رضا، حضرت معصومه، قانیا (شاه فرنگ)، علی اکبر، امام حسن و حر.
در ششمین بخش کتاب متن تعزیهٔ قاسم آمده و سپس به تجزیه و تحلیل آن پرداخته شده است.
برای شناخت بیشتر این کتاب رجوع شود به: سید محمّد علی جمالزاده، «تعزیه در ایران»، کلک (شمارهٔ 11-12، بهمن و اسفند 1369)، ص 241-249. همچنین این مقاله در مجلهٔ تاریخ و فرهنگ معاصر (سال سوم، شمارهٔ 3 و 4، پاییز و زمستان 1373)، ص 257-263، تجدید چاپ شده است.
منابع
کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 183-184.