زلالی خوانساری

زلالی خوانساری
زادروز	خوانسار
مرگ	1024 یا 1031 ه.ق
ملیت	ایرانی
در زمان حکومت	شاه عباس اول
لقب	«جارالله»
پیشه	شاعر
کتاب‌ها	سبعۀ سیّاره

زندگینامه

زلالی خوانساری، مثنوی‌گوی و قصیده سرای قرن یازدهم هجری معاصر شاه عباس اول و ملک الشعرای دربار او بود. او در سرودن مثنوی مهارت داشت و معاصر میرداماد و شیخ بهادر بود و با آنها رقابت داشت. لقب وی جارالله است. مجموعه‌ی مثنوی‌های او به نام سبعۀ سیّاره شامل هفت مثنوی: آذر و سمندر، شعلۀ دیدار، محمود و ایاز، میخانه، ذره خورشید، سلیمان‌نامه و حسن گلوسوز است. این شاعر در سال 1024 یا 1031 ه.ق. درگذشت.

مجموعۀ اشعار وی سرشار از نعت حضرت رسول، امیرالمؤمنین و اهل بیت عصمت و طهارت است. با توجه به این که بخش عظیمی از آثار وی به اشعار مذهبی اختصاص یافته، می‌توان به ارادت او به خاندان پیامبر (ص) پی برد. در مجموعۀ سبغه سیاره، هفت مرثیه در قالب قصیده در مدح و رثای امام حسین (ع)، و نزدیک به ده قصیده در مدح و رثای حضرت سجاد (ع) سروده است. آنچه باعث تمایز شعر زلالی با دیگران شده، استفادۀ هوشیارانه او از تشبیه است، تشبیهی که علاوه بر غرابت، ایجاز و هم‌انگیزی‌اش براساس استعاره یا بهتر بگوییم تشخیص بنا نهاده شده است و یکی از رموز شاعری اوست. در اشعار او آرایه‌ها خودنمایی می‌کند و همین توجه شاعر به صنایع لفظی و معنوی باعث شده که عاطفه در شعر او کمرنگ باشد و خواننده را کسل کند. زبان وی غامض و پیچیده است و این از لطافت کار او و ارزش هنری‌اش کم کرده و به مضمون و محتوای شعر آسیب زده است. نگاه وی در حادثۀ عاشورا احساسی و عاطفی است و تمام عناصر طبیعت را درین ماجرا سوگوار توصیف می‌کند.

کتاب شناسی

کلیات زلالی خوانساری (سده یازدهم هجری قمری)، تصحیح و تحقیق سعید شفیعیون. تهران:کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. 1384.