فتحعلی خان صبا: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| زمینه فعالیت = | | زمینه فعالیت = | ||
| ملیت = | | ملیت = | ||
| تاریخ تولد = سال | | تاریخ تولد = سال ۱۱۷۹ ه. ق. | ||
| محل تولد = شیراز | | محل تولد = شیراز | ||
| والدین = | | والدین = | ||
| تاریخ مرگ = سال | | تاریخ مرگ = سال ۱۲۳۸ ه. ق. | ||
| محل مرگ = | | محل مرگ = | ||
| علت مرگ = | | علت مرگ = | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
}} | }} | ||
== زندگینامه == | ==زندگینامه== | ||
فتعلی خان صبا از مردم کاشان است و ولادتش در سال | فتعلی خان صبا از مردم کاشان است و ولادتش در سال ۱۱۷۹ ه. ق. می‌باشد. او در شیراز روزگار گذراند. هدایت در ریاض العارفین از وی به ملک الشعرا و سلطان البلغا و افصح المتأخرین و المعاصرین تعبیر می‌کند. صبا در شعر شاگرد حاج سلیمان صباحی کاشانی و ملک الشعرای فتحعلی شاه قاجار بود. او در زمره‌ی ندمای محفل سلطانی درآمد و روزگاری را نیز به حکومت قم و کاشان گذرانید. | ||
== آثار == | ==آثار== | ||
ملک الشعرا در فنون نظم مثنوی و قصیده‌سرایی طرزی خاص داشت و غالبا | ملک الشعرا در فنون نظم مثنوی و قصیده‌سرایی طرزی خاص داشت و غالبا همت بر رعایت معانی و الفاظ و مراعات صنایع و بدایع می‌گماشت. کلامش فصیح و مطبوع و زیبا و متین است و اشعار او بلیغ و جزیل و مصنوع و رنگین. دیوان قصایدش ۱۵۰۰۰ بیت است. | ||
او در تقویت شیوه‌ی شاعران باستان رنج بسیار کشید و در این شیوه پس از استادان خویش رتبه‌ی مقدم را دارد و نخستین شاعری است که ثمره‌ی نهضت بازگشت ادبی در اشعار او به | او در تقویت شیوه‌ی شاعران باستان رنج بسیار کشید و در این شیوه پس از استادان خویش رتبه‌ی مقدم را دارد و نخستین شاعری است که ثمره‌ی نهضت بازگشت ادبی در اشعار او به قوت تمام مشاهده می‌شود. | ||
صبا علاوه بر دیوان قصاید، مثنویهای مشهوری دارد. مانند شهنشاه‌نامه که حماسه‌ای است دینی درباره‌ی پیامبر اسلام (ص) و علی (ع)، عبرت‌نامه، گلشن صبا (به تقلید بوستان). | صبا علاوه بر دیوان قصاید، مثنویهای مشهوری دارد. مانند شهنشاه‌نامه که حماسه‌ای است دینی درباره‌ی پیامبر اسلام (ص) و علی (ع)، عبرت‌نامه، گلشن صبا (به تقلید بوستان). | ||
وی به سال | وی به سال ۱۲۳۸ ه ق. درگذشته است. <ref>ریاض العارفین؛ ص ۲۶۲. لغت نامه دهخدا.</ref> | ||
== اشعار == | ==اشعار== | ||
{ | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| class="b" |<span class="beyt"> پیرو فرمان یزدان، پیشوای دین حسین</span> | | class="b" |<span class="beyt"> پیرو فرمان یزدان، پیشوای دین حسین</span> | ||
| style="width:2em;" | | | style="width:2em;" | | ||
| class="b" |<span class="beyt">ماه برج مصطفی و | | class="b" |<span class="beyt">ماه برج مصطفی و در درج <ref> درج: صندوقچه.</ref> بو تراب </span> | ||
|- | |- | ||
| class="b" |<span class="beyt"> آن که بر نام همایون وی از عرش برین</span> | | class="b" |<span class="beyt"> آن که بر نام همایون وی از عرش برین</span> | ||
| خط ۸۵: | خط ۶۹: | ||
| class="b" |<span class="beyt">عقل کل آمد خطیب خطبه فصل الخطاب </span> | | class="b" |<span class="beyt">عقل کل آمد خطیب خطبه فصل الخطاب </span> | ||
|- | |- | ||
| class="b" |<span class="beyt"> هم علی را از | | class="b" |<span class="beyt"> هم علی را از علو منزلت قائم مقام</span> | ||
| style="width:2em;" | | | style="width:2em;" | | ||
| class="b" |<span class="beyt">هم نبی را از | | class="b" |<span class="beyt">هم نبی را از سمو <ref> سموّ: بلندی، رفعت.</ref> مرتبت نایب مناب </span> | ||
|- | |- | ||
| class="b" |<span class="beyt"> زیب آغوش بتول و گوشوار گوش عرش</span> | | class="b" |<span class="beyt"> زیب آغوش بتول و گوشوار گوش عرش</span> | ||
| style="width:2em;" | | | style="width:2em;" | | ||
| class="b" |<span class="beyt">زینت دوش رسول و معنی | | class="b" |<span class="beyt">زینت دوش رسول و معنی ام الکتاب </span> | ||
|- | |- | ||
| class="b" |<span class="beyt"> آخر ای بیدادگر گردون، به پیش دادگر</span> | | class="b" |<span class="beyt"> آخر ای بیدادگر گردون، به پیش دادگر</span> | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۹۱: | ||
| class="b" |<span class="beyt"> روز محشر تا شفیع شیعیان گردد، کشید</span> | | class="b" |<span class="beyt"> روز محشر تا شفیع شیعیان گردد، کشید</span> | ||
| style="width:2em;" | | | style="width:2em;" | | ||
| class="b" |<span class="beyt">شافع یوم الحساب، این ظلم‌های بی‌حساب <ref>سیری در مرثیه‌ی عاشورایی؛ ص | | class="b" |<span class="beyt">شافع یوم الحساب، این ظلم‌های بی‌حساب <ref>سیری در مرثیه‌ی عاشورایی؛ ص ۲۲۹.</ref> </span> | ||
|} | |} | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۹۷: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج ۲، ص: ۸۵۲.] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||
نسخهٔ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۳۵
ملک الشعرا فتحعلی خان کاشانی، از شعرای قرن دوازدهم و سیزدهم هجری است.
| فتحعلی خان صبا | |
|---|---|
| نام اصلی | ملک الشعرا فتحعلی خان گاشانی |
| زادروز | سال ۱۱۷۹ ه. ق. شیراز |
| مرگ | سال ۱۲۳۸ ه. ق. |
| استاد | حاج سلیمان صباحی کاشانی |
زندگینامه
فتعلی خان صبا از مردم کاشان است و ولادتش در سال ۱۱۷۹ ه. ق. می‌باشد. او در شیراز روزگار گذراند. هدایت در ریاض العارفین از وی به ملک الشعرا و سلطان البلغا و افصح المتأخرین و المعاصرین تعبیر می‌کند. صبا در شعر شاگرد حاج سلیمان صباحی کاشانی و ملک الشعرای فتحعلی شاه قاجار بود. او در زمره‌ی ندمای محفل سلطانی درآمد و روزگاری را نیز به حکومت قم و کاشان گذرانید.
آثار
ملک الشعرا در فنون نظم مثنوی و قصیده‌سرایی طرزی خاص داشت و غالبا همت بر رعایت معانی و الفاظ و مراعات صنایع و بدایع می‌گماشت. کلامش فصیح و مطبوع و زیبا و متین است و اشعار او بلیغ و جزیل و مصنوع و رنگین. دیوان قصایدش ۱۵۰۰۰ بیت است.
او در تقویت شیوه‌ی شاعران باستان رنج بسیار کشید و در این شیوه پس از استادان خویش رتبه‌ی مقدم را دارد و نخستین شاعری است که ثمره‌ی نهضت بازگشت ادبی در اشعار او به قوت تمام مشاهده می‌شود.
صبا علاوه بر دیوان قصاید، مثنویهای مشهوری دارد. مانند شهنشاه‌نامه که حماسه‌ای است دینی درباره‌ی پیامبر اسلام (ص) و علی (ع)، عبرت‌نامه، گلشن صبا (به تقلید بوستان). وی به سال ۱۲۳۸ ه ق. درگذشته است. [۱]
اشعار
| پیرو فرمان یزدان، پیشوای دین حسین | ماه برج مصطفی و در درج [۲] بو تراب | |
| آن که بر نام همایون وی از عرش برین | عقل کل آمد خطیب خطبه فصل الخطاب | |
| هم علی را از علو منزلت قائم مقام | هم نبی را از سمو [۳] مرتبت نایب مناب | |
| زیب آغوش بتول و گوشوار گوش عرش | زینت دوش رسول و معنی ام الکتاب | |
| آخر ای بیدادگر گردون، به پیش دادگر | مصطفی را چون دهی زین جور بی‌پایان جواب؟ | |
| آل مروان را به لب از ساقی گلچهره، می | آل طه را جگر از آتش حسرت، کباب | |
| آفتاب روی او تابان ز رمح [۴] مشرکان | باد یا رب منکسف، تا حشر روی آفتاب | |
| روز محشر تا شفیع شیعیان گردد، کشید | شافع یوم الحساب، این ظلم‌های بی‌حساب [۵] |