صامت بروجردى: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حسین
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
(دو مدخل یکی شد باید این صفحه تغییر مسیر شود)
برچسب: جایگزین شد
 
(یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    =میرزا محمد باقر
| تصویر                  =samet boroujerdi.jpg
| اندازه تصویر            =
| توضیح تصویر            =
| نام اصلی              =میرزا محمد باقر
| زمینه فعالیت          =شعر و ادبیات
| ملیت                  =ایرانی
| تاریخ تولد            =1263 ه.ق
| محل تولد                =بروجرد
| والدین                =فرزند پنجشنبه
| تاریخ مرگ              =16 محرم سال 1331ه. ق
| محل مرگ                = بروجرد
| علت مرگ                =
| محل زندگی              =
| مختصات محل زندگی        =
| مدفن                  =کوى صوفیان
|در زمان حکومت          =
|اتفاقات مهم            =
| نام دیگر              =
|لقب                    =
|بنیانگذار              =
| پیشه                  =
| سال‌های نویسندگی        =
|سبک نوشتاری            =عراقى
|کتاب‌ها                =
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|دیوان اشعار            =منظومه گلشن زهرا و کتاب ریاض الشّهاده
|تخلص                    =صامت
|فیلم‌(های) ساخته بر اساس اثر(ها)=
| همسر                    =
| شریک زندگی            =
| فرزندان                =
|تحصیلات                  =
|دانشگاه                =
|حوزه                  =
|شاگرد                  =
|استاد                  =
|علت شهرت              =
| تأثیرگذاشته بر        =
| تأثیرپذیرفته از        =
| وب‌گاه                  =
|گفتاورد                =
|امضا                  =
}}
'''صامت بروجردی''' (زاده 1263 در بروجرد- درگذشته 1331 ه.ق در بروجرد) از شعراى پرآوازه آیینى در سده سیزدهم و چهاردهم هجرى بود.
==زندگینامه==
نامش میرزا محمد باقر، فرزند پنجشنبه و تخلص شعرى‌اش «صامت» بود. او مردى فاضل و پرهیزگار و معتقد بود و در گذر حاج سهراب از پیشه سَقَط فروشى [خرده فروشى] امرار معاش مى‌کرد. صفات اخلاقى و خصایص نفسانى او بین خاص و عام مشهور بود. صامت فن شعر را از میرزا عبد المجید نوائى فرا گرفت و کتاب ریاض الشّهاده را تشکیل داد. او پنجشنبه شانزدهم محرم سال هزار و سیصد و سى و یک قمرى درگذشت و در گورستان کوى صوفیان آرمید. اگر چه از مقدّمات زندگی و تحصیلات او اطلاع صحیحی در دست نداریم لیکن تتّبع در اشعار او و به خصوص قطعات عربی و جملاتی را که سروده نشان می‌دهد که از مقدّمات ادب بی‌بهره نبوده است.
==آثار==
صامت بروجردى داراى طبعى رسا و توانا بوده و رویکرد جدّى او به مقوله‌هایى که در شعر آیینى مطرح است آثار منظوم او را منزلتى خاص بخشیده است و مراثى و مناقب او از دیرباز مورد عنایت شیفتگان آل اللّه و ستایشگران اهل بیت عصمت و طهارت بوده است.وى از شیوه کلامى سبک عراقى در سرودن آثارش سود جسته است. او در انواع شعر از قصیده، غزل، مثنوی، ترجیع‌بند، رباعی و معانی مختلف در رثاء و تغزل و مدیحه طبع خود را آزموده و اشعار او در ردیف هم طبقه‌های وی چون نوائی بروجردی، وفایی شوشتری و جودی خراسانی است. منظومه‌هاى آیینى صامت بروجردى خصوصا مراثى عاشورایى او در سده اخیر بازتاب چشمگیرى در محافل دینى و هیأت‌هاى مذهبى داشته و ستایشگران آل اللّه با قرائت آثار ماتمى او نام و یادش را زنده نگاه داشته‌اند. صامت بروجردى را باید از پیشگامان شعر آیینى در یک صد ساله اخیر دانست. کلّیات صامت بروجردى بارها به چاپ رسیده و حاوى انواع قالب‌هاى شعرى در موضوعات آیینى است. غزلیات او نیز حال و هواى خاص به خود دارد.
===کتاب‌ها===
*'''گلشن زهرا'''
*'''کتاب ریاض الشّهاده'''
===اشعار===
====مدیحه مرثیه====
{{شعر}}
{{ب| گر على بعد از نبى بر مؤمنان مولا نبود | اسمى از اسلام و از اسلامیان بر جا نبود }}
{{ب| آنکه را «لولا على» بُد عمدۀ اسباب کار | در خلافت لایق این دعوى بیجا نبود }}
{{ب| اى پناه بى‌پناهان یا على، در کربلا | گر تو بودى در برِ دشمن، حسین تنها نبود }}
{{ب| هیچ لامذهب نکشته میهمان را تشنه‌لب | خود گرفتم آب مهر مادرش زهرا نبود }}
{{ب| کى کند رأس مسلمان را مسلمان بر سنان | در برِ گبر و نصارا این عمل زیبا نبود }}
{{ب| آن تن نازک که شد از نعل اسبان توتیا | زیب آغوش نبى و سید بطحا نبود؟! }}
{{ب| آن‌که از شمشیر خود پیشانى اکبر شکافت | آگه از حال حسین و ناله لیلا نبود }}
{{ب| آن سرى کاندر برِ حق بود دایم در سجود | روى خاکستر به کنج مطبخ او را جا نبود }}
{{ب| آل طاها را کشیدن جانب بزم شراب | خوش نما در پیش چشم کافر و ترسا نبود }}
{{ب| آن لبى کز وى صداى صوت قرآن شد بلند | درخورِ چوب یزید شوم بى‌پروا نبود }}
{{ب| ماند گر این ماتم عظمى به عالم ناتمام | بیش ازین دیگر به «صامت» طاقت انشا نبود <ref>کلیات صامت بروجردى، تهران، کتابفروشى علمیّه، بى‌تا، ص 40.</ref> }}
{{پایان شعر}}
====مدیحه‌سرایى====
{{شعر}}
{{ب| روز ایجاد که حق خلقت دنیا مى‌کرد | در پسِ پرده على بود و تماشا مى‌کرد }}
{{ب| بلکه از آینه «کنتُ نبیّا» چو نبى | سیر در آب و گل آدم و حّوا مى‌کرد }}
{{ب| بود سرمنزل آدم به شبستان عدم | که دو تا قدِّ رسا در بر یکتا مى‌کرد }}
{{ب| کاش در یارى فرزند غریبش ز نجف | یک زمانى به صف کرب و بلا جا مى‌کرد }}
{{ب| یا على! ساقى کوثر تو و، از شمر، حسین | قطره آبى به لب تشنه تمنّا مى‌کرد! }}
{{ب| شمر خنجر به گلوى شه لب‌تشنه نهاد | زینب غمزده با گریه تماشا مى‌کرد }}
{{ب| آن یکى سوختن خیمه او داشت هوس | و آن دگر آتش بیداد مهیا مى‌کرد }}
{{ب| هر یتیمى شرر شعله‌اش اندر دامن | روى از خیمه سراسیمه به صحرا مى‌کرد }}
{{ب| چادر آن یک ز سر زینب بی‌کس مى‌برد | و آن دگر رو به حرم از پى یغما مى‌کرد }}
{{ب| کرد خولى چو سر خسرو دین زیب تنور | کاش از دود دل فاطمه پروا مى‌کرد }}
{{ب| برد سیلاب فنا خرمن صبر «صامت» | اندر آن روز که این مرثیه انشا مى‌کرد <ref>همان، ص 40 و 41.</ref> }}
{{پایان شعر}}
====زبان حال حضرت سکینه (علیها السلام)====
{{شعر}}
{{ب| دریغ و درد که نگذاشتند جان پدر | تن مبارکت از آفتاب بردارم }}
{{ب| نداد شمر امان کز رخت نگاهى سیر | براى توشه شام خراب بردارم }}
{{ب| اگر به خواب رود بى‌تو دیده‌ام امشب | دگر به روز جزایش ز خواب بردارم }}
{{ب| مرا که سوختن دل به اختیارى نیست | چگونه از سر آتش کباب بردارم؟ }}
{{ب| براى گریه اگر کوفیان مجال دهند | بناى عالم امکان ز آب بردارم }}
{{ب| اگر به شام، یزیدم به بزم خود طلبد | چگونه پا سوى بزم شراب بردارم؟ }}
{{ب| کنم حکایت چوب و لب حسین «صامت»! | به روز حشر چو سر از تراب بردارم <ref>همان، ص 139.</ref> }}
{{پایان شعر}}
====مرثیه عاشورایى====
{{شعر}}
{{ب| شنیده‌اى که حسین جا به کربلایى داشت | ندیده‌اى که چه رنج و چه ابتلایى داشت }}
{{ب| شنیده‌اى که لبش تر نشد ز آب فرات | ندیده‌اى که چه آه شرر فزایى داشت }}
{{ب| شنیده‌اى که گلستان دین خزان گردید | ندیده‌اى که چه گل‌هاى باصفایى داشت }}
{{ب| شنیده‌اى که حسین شد قدش کمان اما | ندیده‌اى که چه گلبانگ وا اخایى داشت }}
{{ب| شنیده‌اى که على اکبرش ز زین افتاد | ندیده‌اى که چه فریاد وا ابایى داشت }}
{{ب| شنیده‌اى که نبودش به دهر نوحه‌گرى | ندیده‌اى که چو «صامت» سخن‌سرایى داشت <ref>همان، ص 160 و 161.</ref> }}
{{پایان شعر}}
====در واقعه عاشورا====
{{شعر}}
{{ب| نه چنان گشت خزان گلشن ایمان چمنش | که توان یافت نشان از سمن و یاسمنش }}
{{ب| هر زمان پیک غمى مى‌رسد از کرب و بلا | که رسد بوى ملالى به مشام از سخنش }}
{{ب| محشر آن روز به پا گشت که از ملک حجاز | پسر فاطمه در کرب و بلا شد وطنش }}
{{ب| خون کنم گریه ز ناکامى نو دامادش | یا بسوزم ز غم اکبر گل پیرهنش }}
{{ب| خاک شد بر سر اسلام چو بر خاک افتاد | قد عباس غضنفر فر لشکرشکنش }}
{{ب| آن‌که بد زینت آغوش نبى پیکر او | ماند آخر به سر خاک تن بى‌کفنش }}
{{ب| اى که گفتى ننهادند کفن بر تن او | مگر از ضرب سم اسب به جا بود تنش }}
{{ب| بعد تاراج از آن شاه سلیمان دربان | ماند یک خاتمى آن هم به کف اهرمنش }}
{{ب| «صامت» از زندگى خود به جهان دارد ننگ | بس که شد عرصه به جان تنگ ز درد و محنش <ref>همان، ص 162.</ref> }}
{{پایان شعر}}
====غزل مرثیه====
{{شعر}}
{{ب| چرا لباس عزا، دوستان! به بر نکنید؟ | ز ناله عالم ایجاد را خبر نکنید }}
{{ب| چرا دو دست براى حسین به سر نزنید؟ | ز گریه رخنه به بنیاد خشک و تر نکنید }}
{{ب| بود بهاى جنان روز حشر گوهر اشک | براى چیست که تحصیل این گهر نکنید؟ }}
{{ب| شکسته شد پر و بال کبوتران حرم | چرا چو جغد سر خود به زیر پر نکنید }}
{{ب| فکنده شال عزا بو البشر به گردن خویش | چرا ز داغ پسر یارى پدر نکنید؟ }}
{{ب| به خاک ماریه افتاد جسم شاه شهید | چرا به پیکر صد پاره‌اش گذر نکنید }}
{{ب| براى حبّ وطن گر ز کربلا دورید | ز دل چرا به سوى کربلا سفر نکنید }}
{{ب| گذشت از سر جان شاه دین براى شما | شما چرا به رهش ترک جان و سر نکنید؟ }}
{{ب| بهار عمر على اکبرش خزان گردید | چرا هواى گلستان ز سر به در نکنید؟ }}
{{ب| به شام زینب دلخون بود خرابه نشین | فغان چرا از غمش شام تا سحر نکنید }}
{{ب| به بوسه‌گاه نبى مى‌زند به چوب یزید | چرا شکایت او را به دادگر نکنید؟ }}
{{ب| به پا نموده قیامت ز شعر خود «صامت» | ازین قیامت عظمى چرا حذر نکنید؟! <ref>همان، ص 136.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{شعر}}
{{ب| ای سکّه‌ی ابتلا به نامت‌|از کوفه بتر بلای شامت }}
{{ب| در کوفه اگر به کنج مطبخ‌|خولی ننمود احترامت }}
{{ب| در شام، پی تلافی آخر|دادند به طشت زر مقامت }}
{{ب| خاکستر و سنگ مردم شام‌|کردند نثار سر، ز بامت }}
{{ب| بر نی چو مه دو هفته کردند|انگشت نمای خاص و عامت }}
{{ب| در بزم شراب، آسمان کرد|زهر غم و ابتلا به جامت }}
{{ب| فرزند حرامزاده‌ی هند|پوشید نظر ز احتشامت }}
{{ب| شد مست و به چوب خیزران کرد|آزرده لبان لعل فامت }}
{{ب| شد روز به پیش چشم زینب‌|چون شام ز رنج صبح و شامت <ref> دیوان صامت.</ref> }}
{{پایان شعر}}
===ماه محرّم===
{{شعر}}
{{ب| ای از ازل ز داغ تو آدم گریسته‌|آدم نه بلکه جمله‌ی عالم گریسته }}
{{ب| تا روز حشر دیده‌ی حواست اشکبار|در ماتم تو بس که دمادم گریسته }}
{{ب| یک سر خلیل کرده فراموش از ذبیح‌|در نار ابتلای تو از غم گریسته }}
{{ب| کروبیان عالم علوی جدا جدا|با ساکنان عرش معظم گریسته }}
{{ب| اکلیل قرب راز سر افکنده جبرئیل‌|با خیل قدسیان مکرم گریسته }}
{{ب| کف الخضیب ساخته از خون خود خضاب‌|هفت آسمان چو نیر اعظم گریسته }}
{{ب| ایوب را عنان تحمل شده ز دست‌|یعقوب سان به کلبه‌ی ماتم گریسته }}
{{ب| در هر بهار غنچه سوری به گلستان‌|با یاد لعل خشک تو شبنم گریسته }}
{{ب| دشمن حضور غربت تو دیده همچو دوست‌|بیگانه در غم تو محرم گریسته }}
{{ب| خیر البشر برای علی اکبرت به خلد|تا بر نهد به داغ تو مرهم گریسته }}
{{ب| هم در مدینه فاطمه، هم در نجف علی‌|با قلب زار و با کمر خم گریسته }}
{{ب| هرکس که دید پیکر در خون طپیده‌ات‌|گر خون گریسته به خدا کم گریسته }}
{{ب| «صامت» نزار گشته و بهر تو زار زار|هرساله همچو ماه محرّم گریسته  }}
{{پایان شعر}}
{{شعر}}
{{ب| ماند چون جسم حسین تشنه لب در آفتاب‌|من ندانم از چه زیور بست دیگر آفتاب }}
{{ب| زخم تیر و نیزه و شمشیر دشمن بس نبود|از چه می‌تابید بر آن جسم بی‌سر آفتاب؟ }}
{{ب| بود گر در دامن زهرا سر آن تشنه‌کام‌|از چه نامد شرمش از خاتون محشر آفتاب }}
{{ب| سر برهنه، پا برهنه، کودکان در به در|خار ره بر پا، به دل اخگر، به پیکر آفتاب }}
{{ب| دید چون نیلی رخ اطفال را از جور خصم‌|کرد موج خون روان، از دیده‌ی‌تر آفتاب }}
{{ب| چادر عصمت چو بردند از سر زینب فکند|شب کلاه خسروی در چرخ از سر آفتاب }}
{{ب| سر برهنه دید زینب را چو در بزم یزید|شد نهان در ابر از شرم پیمبر آفتاب  }}
{{پایان شعر}}
==منابع==
*[[دانشنامه‌ شعر عاشورایی‌ انقلاب‌ حسینی‌ در شعر شاعران‌ عرب‌ و عجم‌|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 1030-1031.]]
*[[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا،زمزم هدایت، ج1، ص 469-473.]]
==پی‌نوشت==
[[رده:شاعران]]
[[رده:شاعران]]
<references />
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
<br />

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۳۸


برگرفته از «https://fa.wikihussain.com/index.php?title=صامت_بروجردى&oldid=25956»