عنوان مداخل: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «[مدخل]» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[ | [http://www.example.com عنوان پیوند]] | ||
{{جعبه اطلاعات زبان | |||
|نام=زبان فارسی | |||
|نام محلی= فارسی، پارسی، تاجیکی، عجمی، دری | |||
|تلفظ= | |||
|تصویر=[[پرونده:Farsi.svg|200px|نوشته شده با الفبای فارسی به خط نستعلیق]] | |||
|زیرنویس= | |||
|منطقه=به طور بومی در [[ایران]]، [[افغانستان]]، [[تاجیکستان]]، جنوب [[ازبکستان]] و بصورت محدود تر در [[بحر‌ین]]، [[قز‌اقستان]]، [[پاکستا‌ن]]، [[تر‌کمنستان]]. | |||
}} | |||
'''فارسی''' یکی از [[زبان‌های هندواروپایی]] در شاخهٔ [[زبان‌های ایرانی]] جنوب غربی است که در کشورهای [[ایران]]، [[افغانستان]]، [[تاجیکستان]] و [[ازبکستان]] به آن سخن می‌گویند. فارسی زبان رسمی کشورهای ایران و تاجیکستان و یکی از دو زبان رسمی افغانستان (در کنار زبان [[پشتو]]) است. | |||
فارسی را '''پارسی''' نیز می‌گویند. زبان فارسی در افغانستان به طور رسمی '''دری''' و در تاجیکستان '''تاجیکی''' خوانده شده‌است. | |||
<ref>زبان فارسی در افغانستان توسط تاجیک‌ها و دیگر اقوام فارسی زبان و پشتو زبان‌ها «فارسی»/«پارسی» خوانده می‌شود و «دری» واژه‌ای است که توسط حکومت کاربرد دارد. (دانشنامه ایرانیکا، "v. Languages«،»AFGHANISTAN"، زبان: انگلیسی، بازیابی در 16 فوریهٔ 2010)</ref> | |||
== پیشینهٔ زبان فارسی == | |||
زبان فارسی از شاخهٔ [[هندواروپایی]] زیرشاخهٔ [[هند‌وایرانی]] و دستهٔ [[زبان‌های ایرانی]] است. پیشینهٔ کهن زبان فارسی به [[ایران باستان]] باز می‌گردد. روند تاریخی زبان فارسی را به سه دوره باستان، میانی و نو بخش می‌کنند. زبان فارسی امروزی ریشه در فارسی میانه دارد و فارسی میانه ریشه در فارسی باستان.<ref>Lazard, Gilbert 1975, “The Rise of the New Persian Language” in Frye, R. N. , The Cambridge History of Iran, Vol. 4, pp. 595-632, Cambridge: Cambridge University Press.</ref> و فارسی تنها زبان ایرانی است که هر سه دوره تاریخی آن ثبت شده و از آنها نوشتارهایی به‌جا مانده‌است. | |||
== زبان علمی فارسی == | |||
برخی از نخستین کتاب‌هایی که در اواخر سده چهارم هجری به زبان فارسی دری نوشته شدند، کتاب‌های علمی بودند و در سده پنجم کتاب‌های علمی بسیاری به زبان فارسی نوشته شده بود.[[ابن سینا]] و [[ابوریحان بیرونی|بیرونی]] کتاب‌هایی به زبان فارسی نوشتند از آن جمله می‌توان به [[دانشنامه علائی]] نگاشته ابن سینا اشاره کرد. | |||
در دوره معاصر، در بسیاری از کشورهای جهان، [[زبان ملی]]، لزوماً [[زبان علمی]] کشور نیست و به خاطر محدودیت‌های موجود یا انتخاب تاریخی، زبان‌های ملی در حوزه ادبیات و رسانه‌ها استفاده می‌شود و برای ورود به حوزه دانش از زبان‌هایی که پختگی علمی بیشتری دارند، هم‌چون زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و روسی استفاده می‌شود. در ایران از همان آغاز ورود [[علم]] جدید به کشور، فارسی‌زبانان، زبان فارسی را به عنوان زبان علمی برگزیدند و کوشیدند این زبان را برای بیان مفاهیم علمی‌توانمند کنند. | |||
<ref>معصومی همدانی، حسین: واژه‌گزینی و استقلال زبان فارسی. مجله «نشر دانش»، سال بیستم، بهار 1382 - شماره 1. (از صفحه 2 تا 7).</ref> | |||
{{پاک‌کن}} | |||
== توصیف زبان‌شناختی زبان فارسی == | |||
[[پرونده:Setareh.jpg|بندانگشتی|200px|چپ|متن فارسی کتاب [[صور‌الکواکب]] در دانش اخترشناسی، سده ششم میلادی.]] | |||
مهم‌ترین ابزارهایی که زبان‌ها برای واژه‌سازی در اختیار دارند اشتقاق و ترکیب است. برخی زبان‌ها از این هر دو روش سود می‌جویند و برخی تنها یکی از آنها را به کار می‌برند. فارسی از جمله زبان‌هایی است که از هر دو روش سود می‌جوید. منظور از اشتقاق استفاده از پسوندها و پیشوندها در ساختن کلمات جدید است. فارسی از دید ترکیبی زبانی توانا است و بیش از پنجاه [[پسوند]] در اختیار دارد که برخی از آنها را در واژه‌های زیر می‌بینیم: آهنگر، شامگاه، کوشش، آتشدان، تاکستان، نمناک، دانا، دانشمند، دربان، ماهواره، شنزار، کوهسار، دانشکده، فروشنده، هنری، هنرور، ساختمان، پروردگار، زرین، و غیره. | |||
<ref>طباطبایی، سید علاءالدین: ضرورت و موانع واژه‌سازی. در: مجله «نشر دانش» سال هجدهم، بهار 1380 - شماره 1. (از 28صفحه تا 33).</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[واج‌‌شناسی فارسی]] | |||
* [[زبان فارسی در افغانستان]] | |||
* [[زبان فارسی در هندوستان]] | |||
* [[ادبیات فارسی]] | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | |||
# راهنمای زبان‌های ایرانی، جلد اول زبان‌های ایرانی باستان و ایرانی میانه، رودریگر اشمیت، ترجمه آرمان بختیاری و همکاران، انتشارات ققنوس، چاپ اول زمستان 1382 | |||
# Microsoft Encarta Encyclopedia 2002. 1993-2001 Microsoft Corporation. | |||
== پیوند به بیرون == | |||
* [http://www.persianacademy.ir تارنمای فرهنگستان زبان و ادب فارسی ] | |||
* [http://dadegan.ir مرجع دادگان زبان فارسی] پیکره‌های فارسی مورد استفاده در پردازش رایانه‌ای زبان و مطالعات زبان‌شناختی | |||
{{کشورهای فارسی‌زبان}} | |||
{{ادبیات-خرد}} | |||
[[رده:زبان فارسی|*]] | |||
[[رده:زبان‌های ازبکستان]] | |||
[[رده:زبان‌های افغانستان]] | |||
[[رده:زبان‌های ایرانی|فارسی]] | |||
[[رده:زبان‌های ایران|فارسی]] | |||
[[رده:زبان‌های ایزو 639-1]] | |||
[[رده:زبان‌های دارای کد ایزو 639-2]] | |||
[[رده:زبان‌های تاجیکستان]] | |||
[[رده:زبان‌های خراسان]] | |||
[[رده:زبان‌های عراق]] | |||
[[رده:زبان‌های فاعل-مفعول-فعل]] | |||
[[رده:زبان‌های هند]] | |||
[[رده:زبان‌ها|فارسی]] | |||
[[رده:فرهنگ در ایران]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۵ آوریل ۲۰۱۶، ساعت ۱۵:۲۵
| colspan=3 style="padding: 0.5em; text-align: center; font-size: 120%; color: black; background-color: الگو:جعبه اطلاعات زبان/family-color;" | زبان فارسی فارسی، پارسی، تاجیکی، عجمی، دری | ||
|---|---|---|
| ||
| گویشگاه‌ها: | به طور بومی در ایران، افغانستان، تاجیکستان، جنوب ازبکستان و بصورت محدود تر در بحر‌ین، قز‌اقستان، پاکستا‌ن، تر‌کمنستان. | |
| شمار گویشوران: | — | |
| خانواده: | الگو:جعبه اطلاعات زبان/genetic2 زبان فارسی | |
| colspan="3" style="text-align: center; color: black; background-color: الگو:جعبه اطلاعات زبان/family-color;" |کد زبان | ||
| ISO 639-1: | هیچ | |
| ISO 639-2: | – | |
| ISO 639-3: | – | |
| یادداشت: این صفحه ممکن است دارای کدهای یونیکد باشد. | ||
فارسی یکی از زبان‌های هندواروپایی در شاخهٔ زبان‌های ایرانی جنوب غربی است که در کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان به آن سخن می‌گویند. فارسی زبان رسمی کشورهای ایران و تاجیکستان و یکی از دو زبان رسمی افغانستان (در کنار زبان پشتو) است.
فارسی را پارسی نیز می‌گویند. زبان فارسی در افغانستان به طور رسمی دری و در تاجیکستان تاجیکی خوانده شده‌است.
پیشینهٔ زبان فارسی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
زبان فارسی از شاخهٔ هندواروپایی زیرشاخهٔ هند‌وایرانی و دستهٔ زبان‌های ایرانی است. پیشینهٔ کهن زبان فارسی به ایران باستان باز می‌گردد. روند تاریخی زبان فارسی را به سه دوره باستان، میانی و نو بخش می‌کنند. زبان فارسی امروزی ریشه در فارسی میانه دارد و فارسی میانه ریشه در فارسی باستان.[۲] و فارسی تنها زبان ایرانی است که هر سه دوره تاریخی آن ثبت شده و از آنها نوشتارهایی به‌جا مانده‌است.
زبان علمی فارسی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
برخی از نخستین کتاب‌هایی که در اواخر سده چهارم هجری به زبان فارسی دری نوشته شدند، کتاب‌های علمی بودند و در سده پنجم کتاب‌های علمی بسیاری به زبان فارسی نوشته شده بود.ابن سینا و بیرونی کتاب‌هایی به زبان فارسی نوشتند از آن جمله می‌توان به دانشنامه علائی نگاشته ابن سینا اشاره کرد.
در دوره معاصر، در بسیاری از کشورهای جهان، زبان ملی، لزوماً زبان علمی کشور نیست و به خاطر محدودیت‌های موجود یا انتخاب تاریخی، زبان‌های ملی در حوزه ادبیات و رسانه‌ها استفاده می‌شود و برای ورود به حوزه دانش از زبان‌هایی که پختگی علمی بیشتری دارند، هم‌چون زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و روسی استفاده می‌شود. در ایران از همان آغاز ورود علم جدید به کشور، فارسی‌زبانان، زبان فارسی را به عنوان زبان علمی برگزیدند و کوشیدند این زبان را برای بیان مفاهیم علمی‌توانمند کنند.
توصیف زبان‌شناختی زبان فارسی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مهم‌ترین ابزارهایی که زبان‌ها برای واژه‌سازی در اختیار دارند اشتقاق و ترکیب است. برخی زبان‌ها از این هر دو روش سود می‌جویند و برخی تنها یکی از آنها را به کار می‌برند. فارسی از جمله زبان‌هایی است که از هر دو روش سود می‌جوید. منظور از اشتقاق استفاده از پسوندها و پیشوندها در ساختن کلمات جدید است. فارسی از دید ترکیبی زبانی توانا است و بیش از پنجاه پسوند در اختیار دارد که برخی از آنها را در واژه‌های زیر می‌بینیم: آهنگر، شامگاه، کوشش، آتشدان، تاکستان، نمناک، دانا، دانشمند، دربان، ماهواره، شنزار، کوهسار، دانشکده، فروشنده، هنری، هنرور، ساختمان، پروردگار، زرین، و غیره.
جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ زبان فارسی در افغانستان توسط تاجیک‌ها و دیگر اقوام فارسی زبان و پشتو زبان‌ها «فارسی»/«پارسی» خوانده می‌شود و «دری» واژه‌ای است که توسط حکومت کاربرد دارد. (دانشنامه ایرانیکا، "v. Languages«،»AFGHANISTAN"، زبان: انگلیسی، بازیابی در 16 فوریهٔ 2010)
- ↑ Lazard, Gilbert 1975, “The Rise of the New Persian Language” in Frye, R. N. , The Cambridge History of Iran, Vol. 4, pp. 595-632, Cambridge: Cambridge University Press.
- ↑ معصومی همدانی، حسین: واژه‌گزینی و استقلال زبان فارسی. مجله «نشر دانش»، سال بیستم، بهار 1382 - شماره 1. (از صفحه 2 تا 7).
- ↑ طباطبایی، سید علاءالدین: ضرورت و موانع واژه‌سازی. در: مجله «نشر دانش» سال هجدهم، بهار 1380 - شماره 1. (از 28صفحه تا 33).
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- راهنمای زبان‌های ایرانی، جلد اول زبان‌های ایرانی باستان و ایرانی میانه، رودریگر اشمیت، ترجمه آرمان بختیاری و همکاران، انتشارات ققنوس، چاپ اول زمستان 1382
- Microsoft Encarta Encyclopedia 2002. 1993-2001 Microsoft Corporation.
پیوند به بیرون[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- تارنمای فرهنگستان زبان و ادب فارسی
- مرجع دادگان زبان فارسی پیکره‌های فارسی مورد استفاده در پردازش رایانه‌ای زبان و مطالعات زبان‌شناختی
 |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون ادبیات است. با گسترش آن به ویکی‌شیعه کمک کنید. |