در حال ویرایش اهلی شیرازی

{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    = اهلی شیرازی
| تصویر                  = 
| توضیح تصویر            = 
| نام اصلی               = شیخ محمد بن یوسف بن شهاب 
| زمینه فعالیت           = 
| ملیت                   = ایرانی
| تاریخ تولد             = ۸۵۸ ه.ق
| محل تولد                = شیراز
| والدین                 = 
| تاریخ مرگ              = ۹۴۲ ه.ق 
| محل مرگ                 =
| علت مرگ                 =
| محل زندگی               =
| مختصات محل زندگی         = 
| مدفن                   =
|در زمان حکومت           = 
|اتفاقات مهم             =
| نام دیگر               =
|لقب                     = اهلی
|بنیانگذار               =
| پیشه                   =
| سال‌های نویسندگی        = 
|سبک نوشتاری             = قصیده، غزل، مثنوی و رباعی 
|کتاب‌ها                 =دیوان
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|دیوان اشعار             =
|تخلص                    =
|فیلم ساخته بر اساس اثر=
| همسر                    =
| شریک زندگی             =
| فرزندان                =
|تحصیلات                  =
|دانشگاه                =
|حوزه                   =
|شاگرد                  =
|استاد                  =
|علت شهرت               =
| تأثیرگذاشته بر         =
| تأثیرپذیرفته از         = 
| وب‌گاه                  = 
|گفتاورد                =
|امضا                  =
}}
شیخ محمد بن یوسف بن شهاب متخلص به '''اهلی شیرازی''' از شعرای شیعی نامدار قرن نهم هجری است. 
==زندگینامه==
اهلی شیرازی در سال ۸۵۸ ه. ق در شیراز متولد شد. در جوانی از شیراز به هرات رفت و به دربار سلطان حسین بایقرا پیوست. پس از چندی به آذربایجان رفت و به مدح سلطان یعقوب آق قویونلو پرداخت و مثنوی «شمع و پروانه» را در ۸۹۴ قمری به نام او سرود.

پس از ظهور دولت صفویه به دربار شاه اسماعیل شتافت و در اشعار خود به مدح او پرداخت و مثنوی «سحر حلال» را به نام او کرد. پس از مرگ پادشاه صفوی به زادگاه خود بازگشت و در آنجا از خلق گوشه گرفت تا سرانجام در سال ۹۴۲ هجری در سن ۸۴ سالگی در گذشت و در کنار قبر [[حافظ]] مدفون است.

علت تخلص وی به «اهلی» را ارادت به [[اهل بیت (ع)]] ذکر کرده‌اند. <ref>دیوان اهلی شیرازی؛ مقدمه با تلخیص. تاریخ ادبیات در ایران؛ ج ۴، ص ۴۴۷- ۴۵۳. مجالس المومنین؛ ج ۲، ص ۶۹۳- ۶۹۶.</ref>

==آثار==
اهلی از شاعران بزرگ تاریخ ادب فارسی است که در سرودن شعر دستی توانا داشت. قصاید خود را به تقلید از استادان گذشته نظیر انوری، خاقانی، ظهیر فاریابی، [[کمال الدین اصفهانی‌|کمال الدین اصفهانی]] و [[سلمان ساوجی‌|سلمان ساوجی]] سروده است. اهلی اصولا غزل‌سرا است و شمار غزلهای او به ۱۴۰۱ می‌رسد. اما قصاید، قطعات و رباعیات نیز دارد و پس از غزل شمار رباعیاتی که سروده به دیگر انواع شعر او قرونی دارد. تعدادی از قصاید اهلی در منقبت پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) و نیز [[مرثیه خوانی|مرثیه‌]]<nowiki/>ی شهدای [[کربلا]] بالاخص [[امام حسین (ع)]] است. مجموعه‌ی ابیات [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=6896032&pageStatus=1&sortKeyValue1=&sortKeyValue2= دیوان] او به ۱۴۷۳۵ می‌رسد و تعداد ۱۲ تالیف نیز به او نسبت داده‌اند. اهلی شاعری عارف مسلک بود و از ریا و زهد فروشی گریزان بود. از اشعارش چنین بر می‌آید که زندگی را در تهیدستی می‌گذراند.

<br />

==اشعار==
{{شعر}}
{{ب| ای نقد جان، نثار شهیدان کربلا|چون خاک رهگذار شهیدان کربلا }}

{{ب| طوری که قدر و منزلش از فلک گذشت‌|سنگی‌ست از مزار شهیدان کربلا }}

{{ب| آب خضر به پرده‌ی ظلمت نهفته چیست؟|گر نیست شرمسار شهیدان کربلا }}

{{ب| در چشم آفتاب کند خاک، اگر رود|بر آسمان، غبار شهیدان کربلا }}

{{ب| گر خضر از حیات پشیمان شود رواست‌|کو نیست در شمار شهیدان کربلا }}

{{ب| گلگشت عاشقان همه در خون خود بود|این است لاله‌زار شهیدان کربلا }}

{{ب| تا دست لطف حق چه نهد مرهم نهان‌|بر زخم آشکار شهیدان کربلا }}

{{ب| استاده است ساقی کوثر، می طهور|بر کف، در انتظار شهیدان کربلا  }}
{{پایان شعر}}

{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> آغشته شد به خون، سرو فرقی که موی او</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">خون در درون نافه‌ی تاتار کرده است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> قدر حسین کم نشد و شد عزیزتر</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">خود را یزید، روسیه و خوار کرده است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> چون سوز این عزا نچکد ز دیده آب؟</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">جایی که چشم چشمه گهربار کرده است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> آن ناکسی که قصد [[حسین]] اختیار کرد</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">بی‌شک که قصد احمد مختار کرده است  </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> و انکس که به خاطر نبی آزرده شد از او</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">حق را ز جهل و معصیت، آزار کرده است </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> یا مرتضی علی، به شهیدان روا مدار</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">ظلمی چنین، که چرخ ستمکار کرده است </span>
|}


{{شعر}}
{{ب| آمد عشور و در همه ماتم گرفته است‌|آه این چه ماتم است که عالم گرفته است؟ }}

{{ب| زان مانده است تشنه جگر، خاک کربلا|کز خون اهل بیت نبی نم گرفته است }}

{{ب| بر نیزه نیست سرخی خون از سر حسین‌|کآتش به جان نیزه و پرچم گرفته است }}

{{ب| زین دود سینه‌ها که برآمد عجب مدار|گر تیرگی در آینه‌ی جم گرفته است }}

{{ب| سیمرغ‌وار گم شد ازین غصه، خرمی‌|کز قاف تا به قاف جهان غم گرفته است }}

{{ب| از بار منت کرم خاندان اوست‌|پشت فلک که همچو کمان خم گرفته است }}

{{ب| زال سپهر، خون جگر گوشه‌اش بریخت‌|شیری که صد هزار چو رستم گرفته است }}

{{ب| پیوسته گرچه کار جهان صید کردن است‌|صیدی چنین به دام فنا کم گرفته است }} 
{{پایان شعر}}


{{شعر}}
{{ب| چرخ از شفق نه صاعقه در خرمنش گرفت‌|خون حسین تازه شد و دامنش گرفت }}

{{ب| باد اجل بکُشت چراغی که بر فلک‌|قندیل مهر و مه، ز دل روشنش گرفت }}

{{ب| از داغ دل بسوخت چنان لاله زین عزا|کآتش ز داغ سینه به پیراهنش گرفت }}

{{ب| روزم شب از عزای حسین است و روزگار|زان است تیره‌روز که آه منش گرفت }}

{{ب| خون حسین آن که پی لعل و دُر بریخت‌|آن لعل و دُر شد آتش و در مخزنش گرفت }}

{{ب| این نور چشم شاهسواری‌ست کآسمان‌|کحل نظر ز گرد سم تُوسَنش گرفت }}

{{ب| در خون نشست ساکن نُه مسکن فلک‌|از رستخیز گریه که در مسکنش گرفت }}

{{ب| آن کو امان نداد به خون حسین و آل‌|فریاد الامان همه در مأمنش گرفت }}

{{ب| بر اهل بیت و آل علی مرحمت نکرد|شمر لعین که لعنت مرد و زنش گرفت }}

{{ب| زیر زمین ز مَکْمن <ref>مکمن: کمینگاه.</ref> غیبش عذابهاست‌|تنها نه دست مرگ درین مکمنش گرفت }}

{{ب| همسایه هم ز پهلوی او سوخت زیر خاک‌|ز آن عذاب که در مدفنش گرفت  }}
{{پایان شعر}}


{{شعر}}
{{ب| ماه [[محرم]] است و شد دجله روان ز چشم ما|بهر [[حسین]] تشنه لب، شاه شهید [[کربلا]] }}

{{ب| با شهدای کربلا، لاف وفا هر آن که زد|گرنه شهید [[گریه]] شد، مدعی است و بی‌وفا }}

{{ب| بس که ز آتش جگر، گریه‌ی گرم می‌کنم‌|مردمک دو دیده‌ام، سوخته شد درین عزا }}

{{ب| دشمن آل مرتضی، پرده‌ی خویش می‌درد|پنجه‌ی شیر حق کجا، روبه حیله‌گر کجا؟ }}

{{ب| بنده‌ی اهل بیت شده اهلی از آن همیشه است‌|روی نیاز بر زمین، دست امید بر دعا <ref>سیری در مرثیه عاشورایی؛ ص ۱۹۵ و ۱۹۶.</ref> }}


{{پایان شعر}}

==منابع==

*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3623708&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌۲، ص: ۷۹۵-۷۹۶.]

==پی نوشت==
[[رده:ادبیات]]
[[رده:شاعران]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران متقدم]]
<references />{{شاعران}}