در حال ویرایش تذکره الشهداء (بخش)

==درباره‌ی کتاب==

تذکرة الشهداء در سال 1389 قمری در 452 صفحهٔ رحلی منتشر شد. تاریخ پایان کتاب 1306 است<ref>استادی، ص 38</ref> که شاید تاریخ تألیف، و شاید هم تاریخ تحریر آن باشد. در چاپ حاضر، منقولات از کتاب نورالعین حذف و اشعاری از نویسنده از کتاب گلزار اسرار، به پایان آن افزوده شده است.

این کتاب شامل دوازده مجلس و یک خاتمه است. مجلس اول تا سوم در کیفیت قبول [[شهادت]] [[امام حسین (ع)]] و برخی ویژگی‌های آن حضرت و ترغیب به عزاداری است. مجلس چهارم به بعد در خروج امام از مدینه به مکه و از آنجا به سوی کوفه، ورودش به کربلا، شهادت آن حضرت و اصحابش و اسارت خانواده‌اش است.

در پیشگفتار کوتاه کتاب، ملا حبیب‌الله شریف کاشانی هدف و انگیزه‌اش برای تالیف تذکره الشهدا را چنین بیان می دارد: «مصیبت [[خامس آل عبا]]، مصیبتی است که تمام مصائب جهان نسبت به آن، مانند قطره به دریای عمان و ذره به صحرای بی پایان است. لهذا این فقیر قاصر را به خاطر فاتر رسید که خوشه ای از این خرمن و توشه ای از این انجمن برداشته و رایتی در این میدان افراشته باشم. پس این کتاب را که موسوم است به تذکره الشهداء به زبان فارسی عوام فهم تالیف نمودم تا انشاء الله از خریداران یوسف محسوب گردم»<ref>شریف کاشانی، ج 1، ص 4</ref>

اخبار غیر معتبر و مطالب ضعیف این کتاب فراوان است؛ تا آنجا که آن را در شمار منابع ضعیف می‌توان به شمار آورد. به نظر نویسنده، «خداوند جمیع آن‌ها {انبیا واولیا} را گواه گرفته بود که چون اول قطره از خون گلوی حسین بر زمین بچکد، از گناهان شیعیان او درگذرد و از این جهت بود که در آن حال که [[شمر بن ذی الجوشن|شمر]] بر روی سینه‌اش نشست و شروع کرد به جدا کردن سرش، عرضی کرد که: هل وافیت بعهدی؟»<ref>تذکره الشهدا، ج 1، ص 29.</ref> در جایی دیگر نیز می‌افزاید که امام حسین «کِشندهٔ بار [[شهادت]] کلّیّه شد برای شفاعت کلّیّه»<ref>تذکره الشهدا، ج 1، ص 39.</ref> و در جایی دیگر می‌گوید هنگامی که آن حضرت در [[عاشورا]] مشغول قتال بود، از عالم بالا ندا شد: «یا ایها الذین امنوا او فوا بالعقود. ای حسین! اگر با این شجاعت بخواهی جنگ کنی، احدی را زنده نخواهی گذاشت. پس چه کسی تو را خواهد کشت و چه کسی فردای قیامت گناهکاران را [[شفاعت]] خواهد کرد؟... پس چون امام این ندا شنید، دست از محاربه بکشید»<ref>تذکره الشهدا، ج 2، ص 114.</ref>. 

آمار و ارقام کتاب مبالغه‌آمیز است. نویسنده روایت می‌کند که [[مسلم بن عقیل]] 1500 نفر را کشت.<ref>ج 1، ص 208</ref> در جایی می‌گوید که امام حسین به روایتی پانصد نفر و به روایتی 780 نفر و به روایتی 1950 نفر را کشت.<ref>ج 2، ص 95</ref> در جایی دیگر می‌افزاید که آن حضرت بیست هزار نفر و به روایتی 24000 نفر را کشت.<ref>ج 2، ص 111</ref> در یک جا به نقل از ابن عصفور می‌گوید که امام 33000 نفر را کشت<ref>تذکره الشهدا، ج 1، ص 57.</ref>، در جای دیگر به نقل از همو می‌نویسد که 460000 نفر به جنگ آن حضرت رفته بودند و از آن‌ها جز هشتاد هزار نفر برنگشتند،<ref>ج 1، ص 253</ref> که جمع کشتگان 380000 نفر می‌شود. عجیب‌تر اینکه نویسنده می‌گوید در حدیثی معروف آمده است که امام حسین به لشکر مقابل فرمود: «موتوا، پس همه بمردند».<ref>ج 1، ص 58</ref> نویسنده دربارهٔ زخم‌های بدن امام در جایی می‌گوید که به آن حضرت هشتاد جراحت رسیده بود،<ref>ج 2، ص 111</ref> و در جای دیگر می‌نویسد که چهار هزار زخم تیر و 180 زخم نیزه و شمشیر به بدن امام وارد شده بود<ref>همان،‌ ج 2، ص 186.</ref>.از دیگر مطالب ضعیف کتاب اینکه نویسنده می‌گوید از انگشت ابهام امام حسین (ع) در کربلا آب جاری شد و یکایک اصحاب از آن نوشیدند<ref>همان، ج 1، ص 59.</ref>. همچنین آن حضرت در عاشورا پس از شهادت، در هنگام مغرب، برخاست و یکایک شهدا را به اسم صدا زد و آنان برخاستند. آنگاه مائده و شراب بهشتی حاضر شد و ایشان بخوردند و سپس به حال نخست خود بازگشتند و اهل کوفه این رویداد را بالعیان دیدند<ref>همان، ج 1، ص 59.</ref>. نویسنده در جایی می‌گوید که در عاشورا، به تقاضای ابلیس، حرارت آفتاب «هفتاد برابر شده بود»<ref>همان، ج 2، ص 143</ref>. نویسنده ضمن نقل تعارف امام با اسبش در نوشیدن آب<ref>همان،‌  ج 2، ص 99.</ref>، می‌گوید که آن اسب «به لگد و دندان چهل نفر را بکشت»<ref>همان،‌  ج 2، ص 167.</ref>. سرانجام ذوالجناح شهربانویه را سوار کرد و به سرزمین ری رسانید و چون لشکر [[عمر بن سعد]] خواستند که مانعش شوند، امام حسین رفع مزاحمت کرد<ref>همان،‌ ج 2، ص 179 - 180.</ref>. نویسنده در پایان می‌گوید که آن اسب هنوز زنده است و حضرت ولی‌عصر (عج) بر آن سوار خواهد شد و از ظالمان انتقام خواهد گرفت<ref>همان، ج 2، ص 180.</ref>.در جایی ضمن نقل قصهٔ شیر و فضّه و اینکه می‌خواستند بر بدن امام حسین (ع) اسب بتازند که شیری مانع شد<ref>همان،‌ ج 2، ص 239.</ref>، می‌گوید که آن شیر، امیرالمؤمنین (ع) بود که به صورت شیر ظاهر شد تا بدن فرزندش را حراست کند<ref>همان، ج 2، ص 242.</ref>. نویسنده ضمن نقل حضور جنیان به خدمت امام حسین و تقاضای زعفر جنی (پادشاه جن)، برای کمک به امام و رخصت ندادن آن حضرت<ref>همان، ج 2، ص 55.</ref>، می‌گوید که سرانجام قومی از جن، شهیدان کربلا را دفن کردند<ref>همان، ج 2، ص 254.</ref>. اما چند سطر بعد می‌افزاید که طایفهٔ بنی‌‌اسد عهده‌دار دفن ایشان شدند<ref>همان، ج 2، ص 254.</ref>. در چند صفحهٔ بعد می‌گوید که شبهه‌ای نیست که [[زین العابدین «ع»|امام سجاد]] عهده‌دار دفن امام حسین شد<ref>همان، ج 2، ص 263.</ref>.